Ady Israeliana-Arabo tamin' ny taona 1948-1949
Ny Ady Arabo-Isiraeliana tamin' ny taona 1948-1949 dia ady ara-tafika nanomboka tamin' ny 15 Mey 1948, tamin' ny fiafaran' ny fotoana niandraiketan' ny Britanika ny fitantanana an' i Palestina. Taorian' ny enim-bolana nisian' ny ady an-trano henjana teo amin' ny Jiosy sy Arabo dia niteraka fisondrotan' ny disadisa jeôpôlitika goavana izany ary nampiady an' i Israely, izay vao avy nanambara ny fahaleovan-tenany iray andro talohan' izay, hiady amin' ny fifarimbonan' ny firenena arabo maromaro tao amin' ilay faritra. Nifarana tamin' ny fampitsaharana ady isan-karazany izay nanaovana fifanarahana teo anelanelan' ny Febroary sy Jolay 1949 izany ady izany.
Tamin' ny 30 Nôvambra 1947, ny ampitson' ny latsa-bato momba ny drafi-pizaràna an' i Palestina, ny tafika ivelan' ny miaramila jiosy dia nifanandrina tamin' ny tafika arabo palestiniana tsy ara-dalàna sy ireo mpilatsaka an-tsitrapo tao amin' ny Tafi-Panafahana Arabo, fa nandao an' ilay firenena kosa ny Britanika izay tompon' andraikitra amin' ny fitantanana azy.
Resy ny tafika palestiniana, tanàna maromaro ahitana Jiosy sy Arabo, ankoatra an' i Jerosalema, no voafehin' ny tafika jiosy ary Palestiniana 350 000 ka hatramin' ny 400 000 no efa an-dalana, nandositra ny ady na noroahin' ny tafika jiosy avy ao amin' ny vohitra misy azy, indrindra fa nanomboka tamin' ny fampiharana ny "Drafitra Daleth" tamin' ny faran' ny volana Marsa 1948.
Tamin' ny misasakalin' ny 14 Mey 1948 dia nifarana tamin' ny fomba ôfisialy ny fe-potoam-piasan' ny Britanika amin' ny fitantanana an' i Palestina. Nambara ny fijoroan' ny Fanjakan' i Israely nandritra ny andro tao amin' ny ampahany amin' ilay fari-tany. Manoloana ny fahavoazan' ny tafika arabo dia nanapa-kevitra ny hiditra an-tsehatra ny firenena arabo maromaro mpifanolo-bodirindrina, izay tsy nanaiky ny famoronana an' i Israely ary tafika arabo maromaro no nanafika an' i Israely. Noravana na nampidirina ao anatin' ny tafika arabo ny tafika arabo palestiniana. Nanomboka ny "Ady Arabo-Israeliana voalohany". Hatramin' ny 15 Mey ka hatramin' ny 11 Jona, ny tafika arabo dia nanafika nefa tsy nahomby nanoloana ny fiarovana israeliana. Samy niharam-pahavoazana be ny roa tonta, indrindra fa tao amin' ny manodidina an' i Jerosalema, ary satria samy reraka, dia nanaiky ny fampitsaharana ady iray volana nangatahan' ny mpanelanelana avy amin' ny Firenena Mikambana. Nitoby tao amin' ny faritra fehezin' ny Israeliana ny tafika arabo avy eo, saingy tsy afaka niditra tao na nanao fanakanana an' i Jerosalema.
Ny fampitsaharana ady dia nohararaotin' ny andaniny sy ankilany hanamafisana ny rafitra misy azy ireo avy. Ny Israeliana, izay tsy nanana afa-tsy 5 000 mahery enim-bolana talohan' izay, dia nahavita fanamafisana tamim-pahombiazana lehibe kokoa, ka nanetsika ny mponina sivily betsaka, ary nampiditra fitaovam-piadiana betsaka tao amin' ny fireneny. Tamin' ny fiafaran' ny fampitsaharana ady tamin' ny 10 Jolay dia lasa nanan-tombo izy ireo na amin' ny isan' ny mpiady na amin' ny fitaovana, mba hiatrika ny fahavalo izay nizarazara ara-pôlitika sy ara-jeôgrafia, sady tsy ampy fiomanana ara-miaramila.
Raha nanolotra drafi-pizaràna maro hafa ny Firenena Mikambana, hatramin' ny Jolay 1948 ka hatramin' ny Marsa 1949 ny Israeliana dia nanomboka ny nanao fanafihana nifanesy izay nato matetika noho ny fampitsaharana ady, naka sy nifehy an' i Galilea manontolo, an' i Samaria atsimo-andrefana, ny ampahany be amin' ny faritra amorontsiraka, hatrany amin' ny andrefan' i Jodea ka hatrany amin' ny faritr' i Jerosalema, ary farany nifehy an' i Negev. Nandritra ny vanim-potoan' ny 15 May 1948 ka hatramin' ny tapaky ny volana Avrily 1949 dia Palestiniana maherin' ny 350 000 (amin' ny Palestiniana nifindra-monina niisa 720 000) no niala ka nifindra monina, nandositra ny ady na noroahin' ny Israeliana avy any amin' ny faritra voaramaso na faritra resin' i Israely. Nandritra izany fotoana izany dia niharatsy ny toeran' ny Jiosy tany amin' ny firenena arabo maro noho ny savorovoro na ny pôlitika antisemita an-karihary tahaka ny tany Iràka ary nanomboka ny fifindrà-monina jiosy avy any amin' ny firenena arabo.