Tempoly (môrmônisma)

Ny tempoly, araka ny foto-pampianaran' ny Fiangonan' i Jesoa Kristy ho an' ny Olomasin' ny Andro Farany dia trano atokana ho tranon' ny Tompo sady heverin' ny mpino ho toerana masina indrindra eto an-tany. Araka izany fampianarana izany dia nandidian' Andriamanitra mandrakariva ny vahoakany ny fanamboarana tempoly, izay trano masina anatanterahan' ny Olomasina mendrika ny fombafomba sy ny ôrdônansy masin' ny Filazantsara ho azy ireo sy ho an' ny maty. Araka ny foto-pampianarana môrmôna dia mandray ny famangian' ny Tompo ny tempoly. Amin' ny Olomasinan' ny Andro Farany, ny tempoly dia tsy mitovy amin' ny trano fiangonana, sahala amin' ny tsy fitovian' ny Tempolin' i Jerosalema amin' ny sinagôga. Tsy tanterahina ao amin' ny tempoly ny fivoriana isan' Alahady. Ny tempoly dia matetika misokatra ho an' ny daholobe mandritra ny fotoana fohy (varavarana misokatra) alohan' ny hanokanana azy amin' ny maha "Tranon' ny Tompo" azy. Aorian' izany dia ny mpikambana ao amin' ny Fiangonan' i Jesoa Kristy ho an' ny Olomasin' ny Andro Farany mendrika no nahazo alalana hiditra ao.

Ny mampiavaka ny tempoly sy ny trano fiangonana[hanova | hanova ny fango]

Ny fahasamihafan' ny trano fiangonana (trano fivoriana) sy ny tempoly dia hita eo amin' ny fahasamihafan' ny dingam-pahamasinana misy eo amin' ireo karazan-toeram-panaovana fanompoam-pivavahana ireo. Rehefa voatokana ny trano fiangonana dia misokatra mandrakariva ho an' ny olon-drehetra. Tsy toy izany ny fidirana ao amin' ny tempoly, izay atokana ho an' ny mpino môrmôna mitondra fahazoan-dalana manokana. Ny maha toerana masina ny tempoly ho an' ny Olomasin' ny Andro Farany no mahatonga azy hatokana hanaovana fombam-pivavahana sasany, toy ny fampakaram-bady. Ankoatr' izany, ny trano fiangonana dia mivoha amin' ny Alahady fa ny tempoly mihidy manomboka amin' ny Asabotsy amin' ny faran' ny tolakandro hatramin' ny Talata maraina. Farany, momba ny maritrano, ny trano fiangonana dia tsy dia lehibe loatra taha ampitahaina amin' ny haben' ny tempoly. Tamin' ny taona 2015 dia nisy tempoly miisa 150 maneran-tany fa maro lavitra mihoatra an' izany ny isan' ny trano fiangonana.

Tantaran' ny tempoly[hanova | hanova ny fango]

Firesahana ny tempoly ao amin' ny Bokin' i Môrmôna[hanova | hanova ny fango]

Ao amin' ny Bokin' i Môrmôna, ireo mpianatr' Andriamanitra dia nentina hanamboatra tempoly sy hitsaoka ao aminy, araka izao:

"Ary izaho Nefia dia nanorina tempoly iray; ary nanangana izany aho araka ny fomba nananganana ny tempolin’ i Solomona, fa saingy tsy maro loatra ny zava-tsarobidy nanorenana izany noho ireny tsy hita tamin’ izany tany izany, koa tsy azo aorina mitovy amin’ ny tempolin’ i Solomona izany. Nefa ny fomba nananganana izany dia nitovy tamin’ ny nananganana ny tempolin’ i Solomona; ary kanto fatratra tokoa ny rafitr’ asa namitana izany" (2Nefia 5.16). Azo jerena koa ny Môsià 1.18 sy ny 2Nefia 11.1).

Tempolin' ny Olomasinan' ny Andro Farany[hanova | hanova ny fango]

Ny mpanao mari-trano môrmôna atao hoe William Weeks no namorona ny endriky ny tempoly voalohany teo ambany fitarihan' i Joseph Smith, izay nanomboka tao Nauvoo ny 6 Avrily 1814 sady natokana tamin' ny taona 1846. Nampiasa ireo marika famantaran' ny Olomasin' ny Andro Farany, dia ny masoandro sy ny volana ary ny kintana izay maneho ireo dingana telon' ny voninahitra aorian' ny fahafatesana.

Talohan' ny fahavitan' ny tempoly dia nahafantatra ny mpino fa tsy maintsy handao ny tempoly izy ireo. Nitohy hatrany anefa ny fanamboarana ny tempoly, ary notokanan' i Orson Hyde amin' ny fomba ôfisialy taorian' ny fiaingan' ireo mpisava lalala môrmôna nankany amin' ny Salt Lake Valley. Tsy tahaka ireo tempoly hafa, ny ampahan' ny tempoly dia notokanana tsirairay manokana talohan' ny fahavitany avy: ny toeram-panaovam-batisa ao anaty tany sy ny sompitra.

Tamin' ny taona 1847, efatra andro taorian' ny fahatongavan' izy ireo tao amin' ny Salt Lake Valley, ny mpisava lalana môrmôna dia nanao fananganana tempoly izay naharitra 40 taona tany ho any, dia ny Tempolin' ny Salt Lake izany.

Ny tempoly voalohany tao Eorôpa vita tamin' ny taona 1954 dia ny tempolin' i Zollikofen ao Berne any Soisa, atao hoe Tempolin' i Berne.

Tamin' ny faran' ny taona 2008 dia nanana tempoly efa ampiasaina miisa 128 ny Olomasin' ny Andro Farany, tempoly an-dalam-panamboarana miisa 12, ary tempoly vaovao miisa 5 no nambara fa hamboarina, dia ny ao Kansas City (Kansas, Etazonia) sy Philadelphia (Pennsylvania, Etazonia), Calgary (Alberta, Kanada), Cordoba (Arzentina) et Rôma (Italia).

Mari-pamantarana[hanova | hanova ny fango]

Araka ny foto-pampianaran' ny Olomasin' ny Andro Farany, ny fananganana sy ny fampiasana ara-dalàna ny tempoly dia famantarana ny Fiangonana marina amin' ny fotoampitantanana (dispensasiôna) rehetra, anisan' izany izao andro iainantsika izao. Ny tempolin' i Kirtland no tempoly voalohany namboarina sy natokana ho an' ny Tompo ao amin' ny fotoampitantanana ankehitriny. Hatramin' izay dia maro ny tempoly natokana ao amin' ny firenena maro eto amin' izao tontolo izao.

Fepetra fidirana ao amin' ny tempoly[hanova | hanova ny fango]

Ny sakramenta ankalazaina ao amin' ny tempoly dia miafina, ny Olomasin' ny Andro Farany dia tsy tokony hiresaka ny zavatra amin' ny ety ivelan' ny tempoly. Rehefa voatokana ny tempoly dia ny mpino heverina fa mendrika no mahazo miditra ao. Ny mpikambana mendrika dia tokony hitondra ny fangatahana hahazoany alalalana izay omen' ny eveka sady hitondra ambanin' akanjo miafina. Rehefa nampiasaina izany dia tsy azon' ilay mpikambana esorina raha tsy efa miala ireo famantarana miafina.

Ny taratasy manafatrafatra dia azon' ny mpikambana rehefa avy nitafatafa tamin' ny mpikambana manana ny fikasana ny eveka izay mametraka fanontaniana fanamarinana voasoratra ao amin' ilay boky atao hoe Temple Recommend Book. Mba hahazoana ilay taratasy dia tokony hanaja ny Tenim-pahendrena^[1] ilay mpikambana mikasa hiditra ao amin' ny tempoly sady efa nahaloa ny ampahafolon-karena tokony haloa.

Hatramin' ny taona 1978 no mankaty dia tsy anavahana volon-koditra ny fahazoana ny sakramenta ambony ao amin' ny tempoly, fa talohan' izany dia tsy azon' ny mainty hoditra natao izany.

Tanjon' ny fanorenana ny tempoly[hanova | hanova ny fango]

Ny tempoly dia manana tanjona maro ao amin' ny Fiangonan' i Jesoa Kristy ho an' ny Olomasin' ny Andro Farany, na nandritra ny tantara izany na ankehitriny, ka anisan' izany ireto:

Tranon' ny Tompo: i Joseph Smith dia nitatitra fanambaràna tamin' ny taona 1836 ka nanazava fa ilay Tempolin' i Kirtland izay naorina "mba hananan' ny Zanak' Olona toerana hisehoany amin' ny olony" (Fotopampianarana sy Fanekempihavanana 109:5). Ny Fiangonan' ny Olomasin' ny Andro Farany rehetra manana tempoly dia mbola mihevitra ny tempoly ho trano manokana ho an' ny Tompo;
Trano fandalinana: Ny Tempolin' i Kirtland dia nampiantrano ny "Sekolin' ny Mpaminany";
Ivontoeran' ny Tananan' i Ziôna: Ny Olomasin' ny Andro Farany dia matetika mihevitra ny tempoly ho ivontoerana ho an' ny fananganana ny fiangonan' i Ziona. Ohatra amin' izany: ny Tempolin' i Kirtland, ny Tempoly Mahaleotena voalohany (tsy vita), ny Tempolin' i Far West (tsy vita), ny Tempolin' i Adam-ondi-Ahman (tsy vita), ny Tempolin' i Nauvoo voalohany, ny Tempolin' i Salt Lake, ny Tempolin' i St. George Utah, ny Tempolin' i Mesa Arizona, ny Tempolin' i Laie Hawaii, sy ny maro hafa;
Foiben' ny fiangonana: ny Tempolin' i Kirtland dia nampiasaina ho foiben' ny fiangonana tany am-boalohany hatramin' ny fahavitany tamin' ny taona 1836 ka hatramin' ny fiafarany tamin' ny taona 1837.
Toerana masina ho an' ny ôrdônansy manokana: Nanoboka tao Nauvoo, ny tempoly dia natao toerana hanatanterahana ôrdônasy manokana toy ny fanafiana masina^[2] sy ny fanaovam-batisa ny maty. Ny tempoly rehetra dia ahitana fitoeran-drano fanaovam-batisa ao amin' ny efitra ambony farany ambany, izay ampiasaina hanaovam-batisa ny maty. Izany fitoeran-drano izany dia mipetraka eo ambonin' ny omby roa ambin' ny folo izay marika famantaran' ny fokon' i Israely roa ambin' ny folo.

Ireo sakramenta ankalazaina ao an-tempoly[hanova | hanova ny fango]

Araka ireo apôstôlin' ny Olomasin' ny Andro Farany[hanova | hanova ny fango]

I James E. Talmage (The House of the Lord, Salt Lake City, 1912) sy i Boyd K. Packer (The Holy Temple, Bookcraft, Salt Lake City, 1980), izay samy apôstôlin' ny Fiangonan' i Jesoa Kristy ho an' ny Olomasin' ny Andro Farany dia samy niresaka ao amin' ny asasorany ny amin' ny sakramenta na ôrdônansin' ny tempoly. Resahiny amin' izany ireto sakramenta ireto:

natokana ho an' ny maty: ny batisa sy ny fanomezan' ny Fanahy Masina ary ny fanosorana ho amin' ny asan' ny mpisorona;
ho an' ny velona sy ny maty: ny fanadiovana, ny fanosorana, ny fampiakanjoana, ny fanafiana masina, ny famehezana ny fanambadiana ary ny famehezana ny taranaka.

Resahina ao amin' ny Soratra Masin' ny Olomasin' ny Andro Farany koa ireo ôrdônansy sy fanao ao amin' ny tempoly.

Ny ôrdônansin' ny tempoly dia mitsinjara ho sokajy efatra izay ahitana fivoriana azon' ny Olomasin' ny Andro Farany mendrika andraisana anjara:

fivorian' ny batisa (batisa sy kônfirmasiôna na fandraisana ho mpikambana);
fivoriana momba ny ôrdônansy vonjimaika (ôrdônansy amin' ny asam-pisoronana, fanadiovana, fanosorana, fampiakanjoana);
fivoriana momba ny fanomezana;
fivoriana momba ny famehezana (famehezana ny mpivady, famehezana ny zanaka amin' ny ray aman-dreny).

Mba hamaritana izay atao ao amin' ny tempoly dia toy izao ny fanabaràn' ny apôstôlin' ny Olomasin' ny Andro Farany atao hoe Robert D. Hales:

Ny tempoly no oniversite tsara indrindra tsy nananan' ny olona hatramin' izay mba hahazoana ny fahalalana sy ny fahendrena momba ny famoronana izao tontolo izao. Ny fanadiovana sy ny fanosorana dia manambara amintsika ho iza isika, ary ny fanomezana dia imanome antsika toromarika momba ny fomba hitarihantsika ny fiainantsika amin' ny maha mety maty antsika ... Ny lanonana momba ny fanomezana dia fanomezana, izay miaty toromarika momba ny fomba tokony hiainantsika, ary fanekempihavanana izay atao mba hiainantsika amim-pahamaria manaraka ny Tompontsika'nana manaraka ny Tompontsika^[3].

Ny ôrdônansy ao amin' ny Fotopampianarana sy Fanekempihavanana[hanova | hanova ny fango]

Resahina ao amin' ny Fotopampianarana sy Fanekempihavanana ny ôrdônansy atao ao an-tempoly^[4] ^[5].

Jereo koa[hanova | hanova ny fango]

Loharano sy fanamarihana[hanova | hanova ny fango]

↑ Ny Tenim-pahendrena dia lalàm-pahasalamana nambaran'i Joseph Smith tamin'ny taona 1833 no an'ny tombontsoa ara-batana sy ara-panahin'ny Olomasin'ny Andro Farany.
↑ Ny fanafiana masina dia fanomezana hery avy any ambony (Lioka 24.49: "Ary, indro, Izaho mampitondra ny teny fikasan' ny Raiko ho anareo; fa mitoera eto an-tanàna mandra-panafiana anareo amin' ny hery avy any amin' ny avo."), ahitana fanaovana fianianana, amerenana indray ny tantara masina toy ny famoronana sy ny fahalavoan'i Adama sy Eva.
↑ Le Liahona, avril 2006, Nouvelles de l'Église, p. 9: "Le temple est la meilleure université que l'homme ait jamais possédée pour acquérir la connaissance et la sagesse au sujet de la création du monde. Les ablutions et les onctions nous disent qui nous sommes, et la dotation nous donne des instructions sur la manière dont nous devrions diriger notre vie dans la condition mortelle... La cérémonie de la dotation est un don, qui consiste en une série d'instructions sur la manière dont nous devrions vivre, et d'alliances que nous faisons de vivre en droiture en suivant notre Sauveur"
↑ "137 Ary antsoina ianareo hanao izany amin’ ny alalan’ ny vavaka sy ny fanateran-tsaotra araka izay hampitenenan’ ny Fanahy, amin’ ny ataonareo rehetra ao an-tranon’ ny Tompo, ao amin’ ny sekolin’ ny mpaminany, mba hahatonga izany ho fitoera-masina, ho tabernakelin’ ny Fanahy Masina, ho fampiorenana anareo. 138 Ary tsy hisy horaisinareo ho eo anivonareo ao amin’ ity sekoly ity afa-tsy izay madio amin’ ny ran’ ity taranaka ity; 139 Ary izy dia horaisina amin’ ny alalan’ ny ôrdônansin’ ny fanasan-tongotra, satria noho izany antony izany no nananganana ny ôrdônansin’ ny fanasan-tongotra. 140 Ary ankoatra izany, ny ôrdônansin’ ny fanasan-tongotra dia tokony hokarakarain’ ny filoha na ny loholona mpiahy ny fiangonana. 141 Izany dia hatomboka amin’ ny vavaka; ary aorian’ ny fandraisana ny mofo sy ny divay dia hisikina ny tenany araka ny toromarika omena ao amin’ ny toko fahatelo ambin’ ny folon’ ny tenivavolombelon’ i Jaona momba Ahy. Amena." (Fotopampianarana sy Fanekempihavanana 88:137-141).
↑ "37 Ary ankoatra izany, dia lazaiko aminareo marina tokoa, ahoana moa no ho azo ekena Amiko ny afisasanareo raha tsy ataonareo ao amin’ ny trano izay efa naorinareo ho an’ ny anarako izany? 38 Satria izany no antony nandidiako an’ i Mosesy, hanorenany ataberinakely mba hitondran’ izy ireo izany miaraka amin’ izy ireo any an-tany foana, ary hanorina btrano any amin’ ny tany nampanantenaina mba hahafahana manambara ireo ôrdônansy ireo izay efa nafenina hatry ny talohan’ ny nisian’ izao tontolo izao. 39 Koa lazaiko aminareo marina tokoa, fa ny afanosoranareo sy ny fisasanareo ary ny bbatisanareo ho an’ ny maty sy ny dfivoriana masinareo ary ny efanati-pahatsiarovanareo ataon’ ny zanakalahin’ i Levy, ary ny fanambaranareo ao amin’ ny ftoeranareo masina indrindra izay andraisanareo ireo tafasiry, sy fitsipikareo ary didim-pitsaranareo ho fiandohan’ ny fanambarana sy ny fototr’ i Ziona, ary ho voninahitra sy haja ary fanafiana masina ny mpiray monina aminy rehetra, dia manan- kery amin’ ny alalan’ ny ôrdônansin’ ny tranoko masina izay andidiana mandrakariva ny oloko mba haorina ho an’ ny anarako masina." (Fotopampianarana sy Fanekempihavanana 124:37-39).

[1] Ny Tenim-pahendrena dia lalàm-pahasalamana nambaran'i Joseph Smith tamin'ny taona 1833 no an'ny tombontsoa ara-batana sy ara-panahin'ny Olomasin'ny Andro Farany.

[2] Ny fanafiana masina dia fanomezana hery avy any ambony (Lioka 24.49: "Ary, indro, Izaho mampitondra ny teny fikasan' ny Raiko ho anareo; fa mitoera eto an-tanàna mandra-panafiana anareo amin' ny hery avy any amin' ny avo."), ahitana fanaovana fianianana, amerenana indray ny tantara masina toy ny famoronana sy ny fahalavoan'i Adama sy Eva.

[3] Le Liahona, avril 2006, Nouvelles de l'Église, p. 9: "Le temple est la meilleure université que l'homme ait jamais possédée pour acquérir la connaissance et la sagesse au sujet de la création du monde. Les ablutions et les onctions nous disent qui nous sommes, et la dotation nous donne des instructions sur la manière dont nous devrions diriger notre vie dans la condition mortelle... La cérémonie de la dotation est un don, qui consiste en une série d'instructions sur la manière dont nous devrions vivre, et d'alliances que nous faisons de vivre en droiture en suivant notre Sauveur"

[4] "137 Ary antsoina ianareo hanao izany amin’ ny alalan’ ny vavaka sy ny fanateran-tsaotra araka izay hampitenenan’ ny Fanahy, amin’ ny ataonareo rehetra ao an-tranon’ ny Tompo, ao amin’ ny sekolin’ ny mpaminany, mba hahatonga izany ho fitoera-masina, ho tabernakelin’ ny Fanahy Masina, ho fampiorenana anareo. 138 Ary tsy hisy horaisinareo ho eo anivonareo ao amin’ ity sekoly ity afa-tsy izay madio amin’ ny ran’ ity taranaka ity; 139 Ary izy dia horaisina amin’ ny alalan’ ny ôrdônansin’ ny fanasan-tongotra, satria noho izany antony izany no nananganana ny ôrdônansin’ ny fanasan-tongotra. 140 Ary ankoatra izany, ny ôrdônansin’ ny fanasan-tongotra dia tokony hokarakarain’ ny filoha na ny loholona mpiahy ny fiangonana. 141 Izany dia hatomboka amin’ ny vavaka; ary aorian’ ny fandraisana ny mofo sy ny divay dia hisikina ny tenany araka ny toromarika omena ao amin’ ny toko fahatelo ambin’ ny folon’ ny tenivavolombelon’ i Jaona momba Ahy. Amena." (Fotopampianarana sy Fanekempihavanana 88:137-141).

[5] "37 Ary ankoatra izany, dia lazaiko aminareo marina tokoa, ahoana moa no ho azo ekena Amiko ny afisasanareo raha tsy ataonareo ao amin’ ny trano izay efa naorinareo ho an’ ny anarako izany? 38 Satria izany no antony nandidiako an’ i Mosesy, hanorenany ataberinakely mba hitondran’ izy ireo izany miaraka amin’ izy ireo any an-tany foana, ary hanorina btrano any amin’ ny tany nampanantenaina mba hahafahana manambara ireo ôrdônansy ireo izay efa nafenina hatry ny talohan’ ny nisian’ izao tontolo izao. 39 Koa lazaiko aminareo marina tokoa, fa ny afanosoranareo sy ny fisasanareo ary ny bbatisanareo ho an’ ny maty sy ny dfivoriana masinareo ary ny efanati-pahatsiarovanareo ataon’ ny zanakalahin’ i Levy, ary ny fanambaranareo ao amin’ ny ftoeranareo masina indrindra izay andraisanareo ireo tafasiry, sy fitsipikareo ary didim-pitsaranareo ho fiandohan’ ny fanambarana sy ny fototr’ i Ziona, ary ho voninahitra sy haja ary fanafiana masina ny mpiray monina aminy rehetra, dia manan- kery amin’ ny alalan’ ny ôrdônansin’ ny tranoko masina izay andidiana mandrakariva ny oloko mba haorina ho an’ ny anarako masina." (Fotopampianarana sy Fanekempihavanana 124:37-39).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]