Piper

Ny Piper dia vondron-karazan-javamaniry mamony, ao amin' ny fianakaviana Piperaceae. Miseho amin' ny endrika hazobotry sy ahitra ary vahy izy ireo, izay ahitana karazana mihoatra ny 2 000. Io no vondron-karazan-javamaniry ahitana ny dipoavatra sy zavamaniry manitra sy fanao fanafody maro. Ny karazana sasany dia manana voany izay manana tsiro masiatsiaka vokatry ny fisian' ny amidan' ny piperine.

Maro amin' izy ireo no zavamaniry manjakazaka ao amin' ny toerana aniriany. Mahaliana ho an' ny fahatakarana ny fivoaran' ny zavamaniry ny fahasamihafana ao amin' ity vondrona ity.

Ny fianakaviana Piperaceae dia mifandray akaiky indrindra amin' ny fianakaviana Saururaceae izay, amin' ny ankapobeny, mifanahaka amin' ny zavamaniry dipoavatra kely sy marefo ary afaka maniry an-tanety sy anaty rano. Samy manana vondrom-bony miendrika rambo misy voninkazo bitika ireo fianakaviana roa ireo. Ny fianakaviana Aristolochiaceae no havany somary lavitra. Ny havan' ny Piper fantatra tsara sy tena akaiky - anisan' ny Piperaceae ihany koa - dia ny zavamaniry ao amin' ny vondron-karazana Peperomia.

Ny anarana siantifika hoe Piper sy ny anarana mahazatra hoe dipoavatra dia avy amin' ny teny sanskrita hoe pippali, izay manondro ny dipoavatra lava (P. longum).

Toetran' ny Piper

Miseho amin' ny endrika vahy ny dipoavatra. Ny foto-dipoavatra iray dia mamoa amin' ny fahatelo taonany. Mafy ny ravin' ny dipoavatra.

Voniny

Kely ny voniny sady mitangorona manome sampaho. Tsy manana felam-bony ny vonin-dipoavatra ka mamela mihanjaka ny vavim-bony. Mety mahatratra folo ny lahim-bony. Amin' ny faritra ambony amin’ ny tahon-dipoavatra no ipetahan' ny sampahom-boniny mirefy 7 sm hatramin' ny 10 sm izay mitodika mifanohitra amin' ny fitodiky ny ravina. Misy voniny maro milahatra miolikolika ny sampaho tsirairay. Ahitana voniny mitondra vavim-bony sy lahim-bony ny sampaho sasany, fa ny sasany kosa tsy ahitana afa-tsy vavim-bony.

Tahony

Ny tahon' ny dipoavatra dia vahy madinika mora folaka sy tapaka, izay mety mahatratra 10 m, miraikitra amin' ny tohana na amin' ny zavamaniry hafa amin' ny alalan' ny faka manara-tahony mifatopatotra.

Voany

Amin' ny voalohany ny voan' ny dipoavatra dia miloko maitso, fa rehefa matoy izy dia miloko mena antitra. Mitangorona manome sampaho ny voan' ny dipoavatra ka misy voany roapolo hatramin' ny efapolo ny ny sampaho iray. Matetika ny voan-dipoavatra iray dia tsy ahitana afa-tsy vihy iray.

Faritra ambolena dipoavatra eto amin' izao tontolo izao

Ny dipoavatra no fanatsarana tsiron-tsakafo fantatra hatramin' ny ela indrindra, efa nampiasaina tany amin' ny 3 000 taona fara-fahatarany. Ankehitriny dia volena amin' ny faritra manana toetanin-jana-pehin-tany ny dipoavatra, ka isan' izany i India (atsimo), i Malezia, i Ginea Vaovao, ny faritra Afrika mafana, i Natal, ny tangoro-nosy Antilia, i Brezily, sns.

Karazana Piper

Misy karazany maro dia maro ny Piper. Ny dipoavatra no tena volen' ny olona noho izy mampidi-bola betsaka ka mandray anjara amin' ny toekaren' ny firenena, indrindra ny Piper nigrum, izay avy any amin' ny faritra mafana any Amerika. Marihina fa tsy ny karazana ao amin' ny Piper rehetra no atao hoe dipoavatra na ahazoana dipoavatra.

Karazana voafantina

Indreto ny karazana dipoavatra voafantina fampiasan' ny olona:

Piper aduncum L.
Piper amplifolium C. DC.
Piper arborescens Roxb.
Piper arboreum Aubl.
- Piper arboreum subsp. arboreum
- Piper arboreum subsp. tuberculatum (Jacq.) Tebbs
Piper argyrites Ridl. ex C.DC.
Piper aequale Vahl
Piper amalago L.
Piper angustifolium Lam.
Piper angustilimbum C.DC.
Piper attenuatum Buch.-Ham.
Piper auritum Kunth
Piper bantamense Blume
Piper borbonense
Piper betle L.
Piper blattarum Spreng.
Piper caducibracteum C.DC.
Piper caracasanum Bredem
Piper chabaW. Hunter
Piper confertinodum (Trel. & Yunck.) M.A.Jaram. & Callejas
Piper crocatum Ruiz & Pav.
Piper cubeba L.f.
Piper decurrens C.DC.
Piper dilatatum L.C.Rich.
Piper futokadzura Siebold
Piper glabrescens (Miq.) C.DC.
Piper guayranum C.Dc.
Piper guineense Schumach. & Thonn.
Piper hispidinervum C.DC.
Piper hispidum Sw.
Piper hymenophyllum
Piper jacquemontianum Kunth
Piper kadsura (Choisy) Ohwi
Piper lambeauense C.Dc.
Piper latifolium L.f.
Piper lolot C.DC.
Piper longifolium Ruiz & Pav.
Piper longum L.
Piper magnibaccum
Piper marginatum Jacq.
Piper methysticum G.Forst.
Piper mornicola C.Dc.
Piper nigrum L.
Piper nudilimbum C.DC.
Piper ornatum N.E.Br.
Piper ovatum Vahl
Piper peltatum L.
Piper ponapense C.DC.
Piper porphyrophyllum (Lindl.) N.E.Br.
Piper pseudolindenii C.DC.
Piper reticulatum L.
Piper retrofractum Vahl
Piper saltuum C.DC.
Piper sanctum (Miq.) Schltdl.
Piper sarmentosum Roxb.
Piper siriboa L.
Piper umbellatum L.
Piper wallichii (Miq.) Hand.-Mazz.
Piper swartzianum (Miq.) C.DC.

Karazana misy eto Madagasikara

Indreto ny karazana Piper izay azo antoka fa misy eto Madagasikara:

Piper borbonense (Miq.) C. DC.
Piper betle L.
Piper heimii C. DC.
Piper longum L.

Piper madagascariense (Miq.) C. DC.
Piper malgassicum Papini, Palchetti, M. Gori & Rota Nodari
Piper methysticum G.Forst.
Piper nigrum L.
Piper pachyphyllum Baker
Piper sylvestre Lour.
Piper tsarasotrae Papini, Palchetti, M. Gori & Rota Nodari

Indreto kosa ireo izay mbola iadian-kevitra ny fisiany eto Madagasikara:

Piper guineense Schumach. & Thonn.

Piper pyrifolium Vahl

Jereo koa

Lisitry ny karazana ao amin' ny Piper