Mpanjaka

Ny mpanjaka dia olona mitondra fanjakana amin'ny fomba mpanjaka sy mpanjakavavy (na monarkia) izay manjaka amin'ny vahoaka sy mitondra amin'ny anaran’ny lovam-panapahana. Ao amin’ny tantaran’i Madagasikara sy ny tany hafa, ny mpanjaka dia anisan’ny olona ambony indrindra amin’ny fahefana ara-politika sy ara-panjakana.

Tantara sy anjara toerana

Tamin'ny fotoan’andron’ny fanjakana nentin-drazana, ny mpanjaka dia tompon’andraikitra lehibe amin’ny:

• Fitondrana sy fanapahana
• Fitsarana sy fanomezan-drariny
• Fiarovana ny vahoaka sy ny tanin'ny fanjakana
• Fampivondronana ara-pinoana sy ara-kolontsaina

Mpanjaka malagasy

Ao amin’ny tantaran’i Madagasikara, maro ireo mpanjaka niavaka araka ny faritra niaviany:

• Andrianampoinimerina (Imerina): mpanjaka nampiavaka ny fivondronan'ny tanàna sy fanjakana tamin’ny faritr’i Merina.
• Radama I: zanany, mpanjaka voalohany nanao fifandraisana tamin’ny vahiny sy nampiditra fanabeazana maoderina.
• Rasoherina
• Ranavalona I
• Ranavolana II
• Ranavalona III

Toetoetran’ny fitondrana mpanjaka

Ny fitondrana amin'ny alalan’ny mpanjaka dia antsoina hoe monarkia, ary misy karazany:

• Monarkia tanteraka (ohatra: fitondrana feno, tsy misy fitsabahan’ny vahoaka na parlemanta)
• Monarkia voafetra (ohatra: Anglisy amin’izao fotoana izao, ahitana mpanjaka saingy voafehin’ny lalàm-panorenana)

Mpanjaka amin’ny kolontsaina sy angano

Ankoatra ny tantara marina, maro koa ny mpanjaka mipoitra amin’ny angano sy tantaram-pirenena. Mampiseho ny hasin’ny mpanjaka amin’ny vahoaka sy ny fanajana omena azy amin’ny alalan’ny angano sy fanandratana.

Fahavitsian’ny mpanjaka amin’ny ankehitriny

Ankehitriny, vitsy sisa ny fanjakana mitondra amin’ny fomba monarkia tanteraka, saingy misy amin’ireo firenena sasany, toy ny:

• United Kingdom (UK): monarkia konstitisionaly (mpanjaka sady misy governemanta)
• Esoatiny (Afrika): ohatra amin’ny monarkia tanteraka

Jereo koa

• Mpanjakavavy
• Monarkia
• Andriana
• Fanjakana Malagasy
• Tantara Malagasy