Samaritana: Fahasamihafan'ny versiona

Avy amin'i Wikipedia
Contenu supprimé Contenu ajouté
Thelezifor (dinika | fandraisan'anjara)
Nanitatra
Zithal (dinika | fandraisan'anjara)
Rohy
Marika: Hanova araka ny hitan'ny maso Fanovana avy amin'ny finday Fiovana tamin'ny alalan'ny tranonkala finday Modification sur mobile avancée
Andalana faha-29: Andalana faha-29:
* [[Tetiandro samaritana]]
* [[Tetiandro samaritana]]
* [[Fanjakan'i Israely (Samaria)|Fanjakan'i Israely avaratra]]
* [[Fanjakan'i Israely (Samaria)|Fanjakan'i Israely avaratra]]
*[[Foko folo very]]


== Loharano sy fanamarihana ==
== Loharano sy fanamarihana ==

Endrik'io pejy io tamin'ny 3 Novambra 2019 à 03:52

Samaritana mankalaza ny fetin'ny Tabernakely (na Sokota) eo amin'ny tendrombohitra Gerizima.

Ny Samaritana dia vahoaka monina ao Israely sy Sisjordania ka ao Samaria, tanàna ao amin'ny tapany avaratr'i Palestina, no tany nonenan'ireo razany izay nanjaka tao mandraka amin'ny taonjato faha-5. Tsy milaza ny tenany ho Jiosy izy ireo nefa mihevi-tena ho taranaky ny Israelita fahiny nonina tao amin'ny Fanjakan'i Israely tao avaratra tao Samaria. Misy ny Jiosy mihevitra azy ireo ho taranak'olona vahiny tsy Israelita. Na tamin'ny andro mifanandrify amin'ny zavatra tantaraina ao amin'ny Testamenta Vaovao dia navakavahan'ny Jiosy ny Samaritana. Ny Fanjakan'i Israely amin'izao fotoana izao anefa dia manao ny Samaritana ho Jiosy.

Manana fivavahana mifanakaiky amin'ny fivavahana jiosy azy manokana, atao hoe samaritanisma, ny Samaritana, nefa ny boky dimy voalohany ao amin'ny Baiboly ihany (atao hoe Pentateoka), fa tsy ny Baiboly hebreo manontolo, no ekeny ho Soratra Masina. Ny tendrombohitra Gerizima no tendrombohira masina fa tsy i Ziona na Siona. Manana ny abidiny manokana koa izy ireo dia ny abidy samaritana izay tsy mitovy amin'ny abidy hebreo. Amin'izao fotoana izao dia misy ny Samaritana israeliana sy ny Samaritana jordaniana ary ny Samaritana palestiniana. Vitsy izy ireo satria tamin'ny taona 2007 dia 796 no isany.

Ny Samaritana dia mihevitra fa taranaky ny foko folo lazaina fa very, indrindra fa ireo foko roan'i Josefa, dia ny fokon'i Manase sy ny fokon'i Efraima, ary koa ny fokon'i Levy.

Ny olana momba ny fiavian'ny Samaritana

Araka ny Baiboly

Araka ny Boky faharoan'ny Mpanjaka ao amin'ny Baiboly (2Mpanj. 17.23 --17.41) dia natao sesitany mankany amin'ny faritry ny Fanjakana asiriana ny mponin'i Samaria mba ho fanasazian'Andriamanitra ny fahotan'izy ireo. Avy eo dia tsy fantatra intsony ny nanjo azy ireo fa nanjavona. Milaza ny Baiboly fa nisy mponina vahiny mampidirina tao Samaria mba hasolo ireo mponina izay natao sesitany. Ireo vahiny ireo no namorona ny fivavahana manafangaro fomba israelita amin'ny fomban'ny mpanompo sampy; ka niteraka ny Samaritana. Ny fivavahana samaritana araka ny ahafantarana azy amin'izao fotoana izao anefa dia tsy ahitana fomban'ny mpanompo sampy.

Misy hoatry ny mifanohitra anefa ny fitantaran'ny Baiboly ao amin'ny Boky faharoan'ny Mpanjaka: ireo mponina vao nampidirina ao faritr'i Samaria ireo dia lazaina fa vahiny avy any ivelany, nefa voalaza koa fa nanao fanekem-pihavanana tamin'izy ireo i Iahveh, toy ny hoe taranaky ny Israelita taloha izy ireo. Etsy andaniny dia nisy ireo izay lazaina fa natahiotra an'Andriamanitra, ary ankilany dia lazaina koa fa nanompo koa ny andriaaniny izy ireo.

Ny Baiboly anefa tsy tena piresaka mazava ny amin'ny fanjavonan'ireo fokon'i Israely. Ohatra, ny Bokin'i Jeremia (Jer. 41.5) dia mitatitra fa 150 taona taorian'ny faharavan'ny Fanjakan'i Samaria, izay hoe raha vantany vao rava i Jerosalema tamin'ny taona 586 tal. J.K., dia tonga nitondra fanatitra ho an'ny Tempolin'i Jerosalema ny mponin'i Israely Avaratra: "lehilahy miisa valopolo tonga avy any Sikema (na Sekema), avy any Silo ary avy any Samaria, niharatra volom-bava, nandrovitra akanjo, sady nandididy ny hodiny (ho mariky ny fisaonana). Nitondra voanjavatra sy emboka manitra hatao fanatitra ho an'ny Tempolin'i Iahveh.

Fiheveran'ny Jiosy sy ny Kristiana

Na dia manalasala aza ny fitantaran'ny Baiboly dia mihevitra ny Jiosy ortodoksa, toraka izany koa ny Kristiana, fa ny Samaritana dia tsy afaka hihambo ho taranak'ireo foko folo tao Israely. Tsy ireo Samaritana ireo no ho fitohizam-pisian'ireo foko izay nanjavona amin'ny fomba tsy fantatra ireo.

Fiheveran'ny mpanampahaizana

Ny fivavahan'ny Samaritana, izay mifototra amin'ny Torah, dia tsy ahitana soritra fomban'ny mpanompoa sampy. Tamin'ny taonjato faha-6 dia nitantara ny Bokin'i Jeremia fa nanao fanatitra tao amin'ny Tempoly izy ireo.

Ny soraratr'ireo raby tamin'ny fotoana nanombohan'ny fisian'ny fivavahana kristiana dia milaza fa ny fanompon'ny Samaritana an'Andriamanitra tokana dia efa nisy hatramin'ny andro taloha ela. Ny fanangonam-pitsipika 'Houllin dia manaiky ny henam-biby novonoin'izy ireo ho kasher (כשר), izany hoe azon'ny Jiosy hanina, raha nisy Jiosy nanatrika ny famonoana izany[1], ary ny boky atao hoe Orlah ao ami'ny Talmodan'i Jerosalema dia manaiky koa ny mofo nadrahoin'izy ireo[2] nefa misy fapetra izany. Misy soratra hafa ao amin'ny Talmodan'i Jerosalema nosoratana tokony ho tamin'ny taonjato voalohany izay milaza fa ny sakafon'ny Samaritana dia ara-dalàna[3]. Ny soratra iray hafa koa, ny Massecheth Kuthim, dia manamafy ny fanekena amin'ny ampahany azy ireo: "oviana no azo ekena ho isan'ny vahoaka jiosy izy ireo? Rehefa miala amin'ny tendrombohitra Garizima izy ireo sady manaiky an'i Jerosalema sy ny fitsangan'ny tena amin'ny maty"[4]. Io soratra io ihany dia miaiky fa ny ankabeazan'ny fanaon'ny Samaritana dia itovizan'izy ireo amin'ny Israelita.

Noho ireo antony ireo dia be mpanaraka petra-kevitra izay manohana fa ny 80%n'ny mponina tao amin'ny Fanjakan'i Samaria dia nanohy noina tao ihany fa tsy natao sesitany, ka ireo no nanjary Samaritana (amin'ny dikan'io teny io ara-pivavahana) araka ny ambaran'ny Bokin'ny Mpanjaka[5]. Ireo izay natao sesitany nefa vitsy dia mety nifangaro amin'ny vahoaka manodidina rehefa ela ny ela.

Jereo koa:

Loharano sy fanamarihana

  1. Fampianarana ao amin'ny Talmoda 'Hullin, 3b.
  2. Talmodan'i Jerosalema, Orlah, ii. 7.
  3. Talmodan'i Jerosalema, Abhodah Zorah v. 4
  4. "Massecheth Kuthim", Kirchheim, Septem Libri parvi Talmudici, pp. 31-36.
  5. Israël Finkelstein, Neil Asher Silberman, La Bible dévoilée, Les nouvelles révélations de l'archéologie, 2002, p. 256.