Boky faharoan' ny Tantara

Ny Tempolin'i Jerosalema

Ny Boky faharoan’ny Tantara na Tantara faharoa dia boky ao amin'ny Testamenta Taloha ao amin'ny Baiboly kristiana sady hita koa ao amin'ny Tanakh, boky masin'ny jodaisma. Ampahany amin'ny boky nozaraina roa io boky io, dia ny Bokin'ny Tantara, ka ny tapany voalohany dia ny Boky voalohan'ny Tantara.

Manomboka amin'ny tantaranan'ny fanjakan'i Solomona ny boky. Avy eo mitantara ny nivakisan’ny fanjankana ho roa: Fanjakan’i Jodà any atsimo sy Fanjakan’i Israely any avaratra. Derain'ny mpanoratra ho ilay mpanjaka tonga lafatra i Solomona (na Salômôna) ao amin’ny boky. Voaresaka ao amin'ny Boky faharoan’ny Tantara fa ny vahoakan’i Israely dia vahoaka mpanota sady tsy niverina tamin’Andriamanitra. I Hezekia (na Ezekiasa) sy i Josia (na Josiasa) no mpanjaka nalaza indrindra tamin’ny fanompoana an’Andriamanitra sady nanao izay hanajana ny Lalàn’Andriamanitra.

Ny amin'ny anaran'ny boky

Ny anarana hoe Tantara dia fandikana ny teny anglisy hoe chronicles na ny teny frantsay hoe chroniques izay samy avy amin'ny teny latina hoe cronicon. Ao amin’ny heviteny amin'ny teny latina nataon'i Hieronimo (na Jerôma) avy any Stridona, ny lohaten'io boky io dia Cronicon totius divinae historiae, izany no nipoiran'ny anaran'io boky io amin’ny fiteny maro ao Eoropa (ohatra: latina: Libri Chronicorum; frantsay: Livres des Chroniques; anglisy: Books of Chronicles sns.). Ny teny grika hoe khronikon izay nahazoana ilay teny latina dia midika hoe "fanangonan-java-nitranga tantaraina araka ny fifanarakarahany ara-potoana nisehoany”.

Ao amin'ny Tanakh dia nitambatra ao amin'ny horonam-boky tokana atao hoe Bokin'ny Tantara ny Boky voalohan'ny Tantara sy ny Boky faharoan'ny Tantara. Ny anaran’io boky tokana io amin’ny fiteny hebreo dia דִּבְרֵי־הַיָּמִים‬, / Divrei ha-Yamim, izay midika hoe "ireo teny (na asa) niseho tao amin’ireo andro". Ny anaran’io boky io ao amin’ny Septanta na Septoaginta (Baiboly tranainy amin’ny teny grika) dia hoe Παραλειπομένων / Paraleipomenon, izay midika hoe "zavatra navela". Nihevitra ireo mpandika teny tamin’izany fa nisy ny zavatra navela ka tsy voatantaran’ny Boky voalohany sy faharoan’i Samoela ary ny Boky voalohany sy faharoan’ny Mpanjaka izay hita ao amin’ny Bokin’ny Tantara.

Ny fanoratana ny boky

Ireo mpisorona hebreo tao Jerosalema no heverin'ny mpandinika fa nanoratra ny Bokin'ny Tantara tany amin'ny taonjato faha-4 tal. J.K.

Fizarànan'ny boky

Azo atao ny mizara ny boky ho roa: ny nanjakan'i Solomona (toko voalohany – faha-9), ny fivakisan'ny firenena sy ny fahababoana (toko faha-10 – faha-36).

Ny nanjakan'i Solomona

Ny fizaràna voalohany ao amin'ny boky (toko voalohany – faha-9) dia mitantara ny fanjakan'i Solomona sy ny nananorenany ny Tempoly tao Jerosalema ary ny fanombohan'ny fivavahana ao an-Tempoly. Toy izao ny andinindininy amin'izany:

Ny fahendren’i Solomona (1 – 2)

• Ny nisehoan' Andriamanitra tamin'i Solomona (1.1 – 1.18)
• Ny fiomanan'i Solomona hanamboatra ny Tempoly (2.1 – 2.17)

Ny nanorenana ny Tempoly (3 – 9)

Mamangy an'i Solomona mpanjaka ny mpanjakavavin'i Sheba - nataon'i Edward Poynter, taona 1890

• Ny nanorenana ny Tempoly tao Jerosalema (3.1 – 4.22)
• Ny nanokanana ny Tempoly (5.1 – 7.22)
• Ny fandaminana nataon'i Solomona ny raharaha tao an-Tempoly (8.1 – 8.18)
• Ny namangian'ny mpanjakavavin'i Seba an'i Solomona (9.1 – 9.12)
• Ny harena sy ny voninahitr'i Solomona ary ny nahafatesany (9.13 – 9.31)

Ny fivakisan'ny firenena sy ny fahababoana

Ny fizaràna faharoa (toko faha-10 – faha-36) dia manomboka amin'ny firesahana ny amin'ny fikomian'ny fokon'i Israely any avaratra ary ny fivakisan'ny firenena ho fanjakana roa. Avy eo ny boky mitantara ny Fanjakan'i Joda hatramin'ny naharavan'i Jerosalema sy ny nitondrana ho babo ny Jiosy tany Babilona ka mifarana amin'ny fanafahana ny Jiosy.

Ny nanjakan'i Rehoboama sy ny nivakisan'ny firenena (10 - 12)

• Ny niodinan'ny foko folo tamin'ny mpanjaka Rehoboama (10.1 – 10.19)
• Ny fanjakan'i Rehoboama (11.1 – 12.16)

Fanjakana hatramin'i Abia ka hatramin'i Ahaza (13-28)

• Ny nanjakan'i Abia (13.1 – 13.22)
• Ny nanjakan'i Asa (13.23 – 16.14)
• Ny nanjakan'i Josafata sy ny fanampian'Andriamanitra azy (17.1 – 20.37)
• Ny nanjakan'i Jehorama (21.1 – 21.20)
• Ny nanjakan'i Ahazia sy i Atalia (22.1 – 23.21)
• Ny nanjakan'i Joasy (24.1 – 24.27)
• Ny nanjakan'i Ahazia (25.1 – 25.28)
• Ny nanjakan'i Ozia (26.1 – 26.28)
• Ny nanjakan'i Jotama (27.1 – 27.9)
• Ny nanjakan'i Ahaza (28.1 – 28.27)

Fanjakana hatramin'i Hezekia ka hatramin'ny didin'i Kirosy (29 – 36)

Entina babo any Babilona ny Jiosy avy ao Jerosalema - 1904

• Ny nanjakan'i Hezekia (na Ezekiasa) sy ny fanampian'Andriamanitra azy (29.1 – 32.32)
• Ny nanjakan'i Manase sy Amana (33.1 – 33.26)
• Ny nanjakan'i Josia (na Josiasa) sy ny nahitana ny Bokin'ny Lalàna (34.1 – 35.27)
• Ny nanjakan'i Joahaza sy i Joiakima sy i Joiakina ary i Zedekia (na Sedekiasa) ary ny fahababoana (36.1 – 36.21)
• Ilay didin'i Kirosy nampody ny Jiosy an-taniny (36.22 – 36.23)

Jereo koa:

• Boky voalohan'i Samoela
• Boky faharoan'i Samoela
• Boky voalohan'ny Mpanjaka
• Boky faharoan'ny Mpanjaka
• Boky voalohan'ny Tantara