Testamenta Vaovao

Pejy ao amin'ny Testamenta Vaovao

Ny Testamenta Vaovao dia fizaràna faharoa amin'ny Baiboly kristiana izay voasoratra taorian'ny nahaterahan'i Jesoa Kristy. Izy no mirakitra ny tantaram-piainana sy ny fampianarana nataon'i Jesoa sy ny tantaran'ny fiforonan'ny fiangonana kristiana voalohany. Ny Testamenta Vaovao dia tsy isan'ny Baiboly hebreo. Voasoratra tamin'ny taonjato voalohany taor. J.K. Ny Testamenta Vaovao dia ataon'ny Vavolombelon'i Jehovah hoe "Soratra Grika Kristianina".

Fiforonan-teny

Ny hoe Testamenta Vaovao dia fanagasiana ny teny latina Novum Testamentum izay fandikana ny teny grika Ἡ Καινὴ Διαθήκη / Hê Kainề Diathếkê, izay midika hoe "fanekana vaovao", "fifanarahana vaovao" na koa "fanekem-pihavanana vaovao". Ny Testamenta Taloha dia azo adika ara-bakiteny hoe fanekem-pihavanana taloha.

Fizaràn'ny Testamenta Vaovao

Misokajy efatra ny boky ao amin'ny Testamenta Vaovao, dia ireo Filazantsara (atao hoe koa Vaovao mahafaly na Evanjely), ny Asan'ny Apostoly, ireo Epistily ary ny Apokalipsy. Nisy ireo olona nanoratra testamenta izay tsy noraisina ho kanona. Ireo no atao hoe testamenta apokrifa.

Filazantsara, Evanjely na Vaovao mahafaly

(Raha hijery ny antsipiriany misimisy kokoa dia jereo ny pejy hoe Filazantsara)

Misy efatra ny Filazantsara na Evanjely na Vaovao mahafaly, dia ireto avy:

• Filazantsara araka an'i Matio
• Filazantsara araka an'i Marka
• Filazantsara araka an'i Lioka
• Filazantsara araka an'i Jaona.

Atao hoe Filazantsara mitovy fijery (na synoptika) ireo Filazantsara telo voalohany satria mitovitovy sy mifameno ny zavatra lazainy. Matetika ny teny hoe Filazantsara na Vaovao Mahafaly dia entina hanondroana ny Testamenta Vaovao manontolo.

Marihina fa ny anaran'ny boky ao amin'ny Baiboly protestanta amin'ny teny malagasy ireo naseho eo ambony ireo. Ny Baiboly katolika amin'ny teny malagasy dia mampiasa ny hoe Vaovao Mahafaly ho solon'ny hoe Filazantsara ary ny anaran-tsamirery ao amin'ny anaran'ny boky dia ialohavan'ny hoe Masindahy izay hafohezina amin'ny hoe Md. Ireto ny anaran'ny boky ao amin'ny Baiboly katolika: ny Vaovao Mahafaly nosoratan'i Masindahy Matio, ny Vaovao Mahafaly nosoratan'i Masindahy Marka, ny Vaovao Mahafaly nosoratan'i Masindahy Lioka ary ny Vaovao Mahafaly nosoratan'i Masindahy Joany.

Maro ireo nanoratra filazantsara izay tsy voaray ho ao amin'ny Baiboly kristiana. Ireo no atao hoe filazantsara apokrifa na evanjely apokrifa.

Ny Asan'ny Apostoly

Ny Asan'ny Apostoly (na Asan'ny Apôstôly) dia mitantara ny fiainan'ny fiangonana kristiana tany am-piandohana. Tohin'ny Filazantsara araka an'i Lioka izy. Maro koa ireo nanoratra boky atao hoe Asa nefa io iray io ihany no noraisina ho kanonika. Ireo no atao hoe Asa apokrifa.

Ireo Epistily

(Raha hijery ny antsipiriany misimisy kokoa dia jereo ny pejy hoe Epistily)

Misy 21 ny isan'ny epistily izay azo sokajina roa dia ireo nosoratan'i Paoly sy ireo nosoratan'ny Apostoly hafa, izay atao hoe Epistily katolika.

Epistily nosoratan'i Paoly

Ny Epistily ho an'ny Hebreo dia iarahan'ny mpikaroka maro manaiky fa tsy nosoratan'i Paoly. Ireto kosa ireo izay atao hoe nosoratany na dia misy aza ny fanoherana ny maha an'i Paoly ny fanoratana ny sasany:

• Epistily ho an'ny Romana
• Epistily voalohany ho an'ny Korintiana
• Epistily faharoa ho an'ny Korintiana
• Epistily ho an'ny Galatiana
• Epistily ho an'ny Efesiana
• Epistily ho an'ny Filipiana
• Epistily ho an'ny Kolosiana
• Epistily voalohany ho an'ny Tesaloniana
• Epistily faharoa ho an'ny Tesaloniana
• Epistily voalohany ho an'i Timoty
• Epistily faharoa ho an'i Timoty
• Epistily ho an'i Titosy
• Epistily ho an'i Filemona.

Epistily katolika

Ny Epistily katolika dia ireo epistily nosoratana ho an'ny olon-drehetra na ny fiangonana rehetra tsy an-kanavaka fa tsy ho an'olona na fiangonana manokana. Ireto avy izy ireo:

• Epistily nosoratan'i Jakoba
• Epistily voalohany nosoratan'i Petera
• Epistily faharoa nosoratan'i Petera
• Epistily voalohany nosoratan'i Jaona
• Epistily faharoa nosoratan'i Jaona
• Epistily fahatelo nosoratan'i Jaona
• Epistily nosoratan'i Joda

Ny anaran'ny boky ao amin'ny Baiboly protestanta amin'ny teny malagasy ireo nomena eo ambony ireo. Ny hoe katolika eto dia midika hoe "ho an'ny olon-drehetra", "ho an'ny fiangonana rehetra tsy an-kanavaka". Misy epistily hafa izay tsy voaray ao anatin'ny Baiboly kristiana izay atao hoe epistily apokrifa.

Ny anaran'ny boky sasany ao amin'ny Baiboly katolika amin'ny teny malagasy dia nanaraka ny fomba fampisampanan-teny na ny fanononana frantsay: ireto avy ny tena miavaka: Efezianina (fa tsy Efesiana), Tesalônisianina (fa tsy Tesaloniana), Timôte (fa tsy Timoty), Tito (fa tsy Titosy), Piera (fa tsy Petera) ary Jodà (fa tsy Joda). Ao koa ny hoe Hebrio (fa tsy Hebreo).

Ny Apokalipsin'i Joany

Ny Apokalipsin'i Joany izay tsorina amin'ny hoe Apokalypsy na Apokalipsa, dia boky farany ao amin'ny Testamenta Vaovao ao amin'ny Baiboly kristiana. Ampiana ny anaran'i Joanhy (na Jaona) ny anaran'io boky io satria maro ny nanoratra apokalypsy izay tsy voaray ho isan'ny Baiboly. Atao hoe apokalipsy apokrifa izy ireo.

Jereo koa

• Boky apokrifa
• Filazantsara apokrifa
• Apokalipsy apokrifa
• Asa apokrifa
• Epistily apokrifa
• Baiboly malagasy
• Testamenta Taloha

Rohy ivelany

• Raha hamaky ny Testamenta Vaovao amin'ny teny grika: tsindrio eto: http://www.opentext.org/texts/NT.html