Jiny: Fahasamihafan'ny versiona

Avy amin'i Wikipedia
Contenu supprimé Contenu ajouté
Thelezifor (dinika | fandraisan'anjara)
k Tsiahy
Thelezifor (dinika | fandraisan'anjara)
Nanisy sary
Andalana faha-1: Andalana faha-1:
[[Sary:Kitab al-Bulhan --- devils talking.jpg|vignette|''Ny mpanjaka maintin'ny jiny'' - Kitab al-Bulhan - taonjato faha-14.]]
Ny [[jiny]] dia zavaboary ara-pinoana teo amin'ny Arabo tany loha ary mbola inoana fisiana ao amin'ny fivavahana silamo ankehitriny. Tsy hita maso ny jiny amin'ny ankapobeny nefa tsy fanahy tanteraka satria afaka miseho amin'ny endrika zavamaniry na biby na olona sady mety hahatsapa te hatory na noana. Afaka mibaiko ny fanahy na ny sain'ny olombelona (mampianjaka) ny jiny nefa tsy voatery hampiasainy izany hery ananany izany. Amin'ny finoana silamo, ny jiny dia manan-tsafidy hanao ny tsara na ny ratsy toy ny olombelona, tsy tahaka ny [[anjely]] izay tsy afaka manao afa-tsy ny tsara ihany.
Ny [[jiny]] dia zavaboary ara-pinoana teo amin'ny Arabo tany loha ary mbola inoana fisiana ao amin'ny fivavahana [[silamo]] ankehitriny. Tsy hita maso ny jiny amin'ny ankapobeny nefa tsy fanahy tanteraka satria afaka miseho amin'ny endrika zavamaniry na biby na olona sady mety hahatsapa te hatory na noana. Afaka mibaiko ny fanahy na ny sain'ny olombelona (mampianjaka) ny jiny nefa tsy voatery hampiasainy izany hery ananany izany. Amin'ny finoana silamo, ny jiny dia manan-tsafidy hanao ny tsara na ny ratsy toy ny olombelona, tsy tahaka ny [[anjely]] izay tsy afaka manao afa-tsy ny tsara ihany.


== Fiforonan-teny ==
== Fiforonan-teny ==
Andalana faha-6: Andalana faha-7:
Tsy fantatra mazava ny niavian'ny teny hoe jinn. Ny mpikaroka sasany dia mampifandray an'io teny io amin'ny teny latina hoe ''genius,'' vokatry ny fampifangaroam-pivavahana tamin'ny andron'ny Empira romana tamin'ny nanjakan'i Tiberio Aogosto<ref><small>Amira El-Zein ''Islam, Arabs, and Intelligent World of the Jinn'' Syracuse University Press 2009 <nowiki>ISBN 9780815650706</nowiki> page 38</small></ref>, nefa izany fisampana-teny izany dia iadian-kevitra.
Tsy fantatra mazava ny niavian'ny teny hoe jinn. Ny mpikaroka sasany dia mampifandray an'io teny io amin'ny teny latina hoe ''genius,'' vokatry ny fampifangaroam-pivavahana tamin'ny andron'ny Empira romana tamin'ny nanjakan'i Tiberio Aogosto<ref><small>Amira El-Zein ''Islam, Arabs, and Intelligent World of the Jinn'' Syracuse University Press 2009 <nowiki>ISBN 9780815650706</nowiki> page 38</small></ref>, nefa izany fisampana-teny izany dia iadian-kevitra.


Misy koa ny milaza fa ny teny hoe jinn dia avy amin'ny teny arameana hoe ginnaya (siriaka: ܓܢܬܐ‎) izay midika hoe "andriamanitra mpiaro" na "mpiambina". Ny hafa koa dia milaza fa avy amin'ny anaran'ny fanahy vavy ao amin'ny Avesta (finoana persiana) hoe ''Jaini'' io teny io izay isan'ny zavaboary maro ao amin'ny finoana efa tany alohan'ny anganom-pinoana zoroastriana tany Iràna<ref><small>Tisdall, W. St. Clair. ''The Original Sources of the Qur'an'', Society for Promoting Christian Knowledge, London, 1905</small></ref> <ref><small>''The Religion of the Crescent or Islam: Its Strength, Its Weakness, Its Origin, Its Influence'', William St. Clair Tisdall, 1895</small></ref>.
Misy koa ny milaza fa ny teny hoe jinn dia avy amin'ny teny arameana hoe ''ginnaya'' (siriaka: ܓܢܬܐ‎) izay midika hoe "andriamanitra mpiaro" na "mpiambina". Ny hafa koa dia milaza fa avy amin'ny anaran'ny fanahy vavy ao amin'ny Avesta (finoana persiana) hoe ''Jaini'' io teny io izay isan'ny zavaboary maro ao amin'ny finoana efa tany alohan'ny anganom-pinoana zoroastriana tany Iràna<ref><small>Tisdall, W. St. Clair. ''The Original Sources of the Qur'an'', Society for Promoting Christian Knowledge, London, 1905</small></ref> <ref><small>''The Religion of the Crescent or Islam: Its Strength, Its Weakness, Its Origin, Its Influence'', William St. Clair Tisdall, 1895</small></ref>.


== Ny jiny ao amin'ny fivavahana silamo ==
== Ny jiny ao amin'ny fivavahana silamo ==
Andalana faha-13: Andalana faha-14:
Ho an'ny Miozolmana, ny jiny dia zavaboary miaina ety an-tany izay monina eny akaikin'ny toerana misy rano, any amin'ny tany efitra sy eny amin'ny fasana sy any anaty ala. misy dimy ambin'ny folo any ho any ny karazana jiny<ref><small>Paul Ballanfat in Mohammed Ali Amir-Moezzi (dir.), ''Dictionnaire du Coran'', Paris, Robert Laffont, coll. Bouquins, 2007, 981 <abbr>p.</abbr> (<nowiki>ISBN 978-2-221-09956-8</nowiki>), <abbr>p.</abbr> 358-360.</small></ref>.
Ho an'ny Miozolmana, ny jiny dia zavaboary miaina ety an-tany izay monina eny akaikin'ny toerana misy rano, any amin'ny tany efitra sy eny amin'ny fasana sy any anaty ala. misy dimy ambin'ny folo any ho any ny karazana jiny<ref><small>Paul Ballanfat in Mohammed Ali Amir-Moezzi (dir.), ''Dictionnaire du Coran'', Paris, Robert Laffont, coll. Bouquins, 2007, 981 <abbr>p.</abbr> (<nowiki>ISBN 978-2-221-09956-8</nowiki>), <abbr>p.</abbr> 358-360.</small></ref>.


Miseho amin'ny endrika isankarazany ny jiny ka mety ho tahaka ny olona na ny biby toy ny bibilava. Ny teny hoe جِنّ / ''jinn'' na عِفٰرِيتْ / ''ʿifrīt'' (raha milaza maro: عَفَارِيت / ''ʿafārīt''), dia manondro koa izany bibilava izany sy karazana bibilava hafa. Ny anaran'izy ireo na ny fihetsiny, izay hafahafa, dia ahafahana manavaka azy amin'ny olombelona rehefa maka endrik'olombelona izy.
Miseho amin'ny endrika isankarazany ny jiny ka mety ho tahaka ny olona na ny biby toy ny bibilava. Ny teny hoe جِنّ / ''jinn'' na عِفٰرِيتْ / ''ʿifrīt'' (raha milaza maro: عَفَارِيت / ''ʿafārīt''), dia manondro koa izany bibilava izany sy karazana bibilava hafa. Ny anaran'izy ireo na ny fihetsiny, izay hafahafa, dia ahafahana manavaka azy amin'ny tena olombelona rehefa maka endrik'olombelona izy.


Ny sasany amin'ireo fanahy ireo, araka ny angano talohan'ny nisianan'ny fivavahana silamo, dia mpiaro ny poeta: izy ireo no tao hoe ''hawāǧis'' (raha milaza tokana: ''hāǧis''). mivondrona ho foko sy vahoaka ary fanjakana izy ireo, sahala amin'ny olombelona, manana lalàna izy ary manana ny fivavahany (isan'izany ny fivavahan'ny olombelona satria "''ny mpaminany sasany dia nalefan'Andriamanitra any amin'ireo jiny sy ny olona''" araka ny voalaza ao amin'ny Koràna manao hoe:
Ny sasany amin'ireo fanahy ireo, araka ny angano talohan'ny nisianan'ny fivavahana silamo, dia mpiaro ny poeta sady ahazoany aingampanahy: izy ireo no tao hoe ''hawāǧis'' (raha milaza tokana: ''hāǧis'')<ref><small>Amira El-Zein ''Islam, Arabs, and Intelligent World of the Jinn'' Syracuse University Press 2009 ISBN 9780815650706page 34</small></ref>. Mivondrona ho foko sy vahoaka ary fanjakana izy ireo, sahala amin'ny olombelona, manana lalàna izy ary manana ny fivavahany (isan'izany ny fivavahan'ny olombelona satria "''ny mpaminany sasany dia nalefan'Andriamanitra any amin'ireo jiny sy ny olona''" araka ny voalaza ao amin'ny Koràna manao hoe:


"Izaho (Andriamanitra) tsy namorona ny Jiny sy ny Olombelona afa-tsy ny hanompo Ahy" (Sorata 51.56).
"Izaho (Andriamanitra) tsy namorona ny Jiny sy ny Olombelona afa-tsy ny hanompo Ahy" (Sorata 51.56).

Endrik'io pejy io tamin'ny 24 Aprily 2018 à 16:50

Ny mpanjaka maintin'ny jiny - Kitab al-Bulhan - taonjato faha-14.

Ny jiny dia zavaboary ara-pinoana teo amin'ny Arabo tany loha ary mbola inoana fisiana ao amin'ny fivavahana silamo ankehitriny. Tsy hita maso ny jiny amin'ny ankapobeny nefa tsy fanahy tanteraka satria afaka miseho amin'ny endrika zavamaniry na biby na olona sady mety hahatsapa te hatory na noana. Afaka mibaiko ny fanahy na ny sain'ny olombelona (mampianjaka) ny jiny nefa tsy voatery hampiasainy izany hery ananany izany. Amin'ny finoana silamo, ny jiny dia manan-tsafidy hanao ny tsara na ny ratsy toy ny olombelona, tsy tahaka ny anjely izay tsy afaka manao afa-tsy ny tsara ihany.

Fiforonan-teny

Ny teny hoe jiny dia fanagasiana ny teny arabo hoe جِنّ / jinn (atao hoe جِنّي / jinnī io teny io raha milaza tokana). Ny teny hoe arabo hoe jinn dia avy amin'ny fototeny semitika hoe jnn (teny arabo: جَنّ / جُنّ‎, jann), izay midika voalohany hoe "miery" na "manafina". Ny mpikaroka sasany dia mihevitra fa io teny io dia midika ara-bakiteny hoe "zavatra afenina amin'ny fahatsapana"[1]. Iray tarika amin'ny teny arabo hoe majnūn (izay midika hoe "itoeran-javatra" na "adala"), jannah ("zaridaina") ary janīn ("zaza am-bohoka")[2]. Ny teny hoe jinn dia ampiasaina amin'ny fiteny arabo ho milaza maro ka ny endriny milaza tokana dia jinni.

Tsy fantatra mazava ny niavian'ny teny hoe jinn. Ny mpikaroka sasany dia mampifandray an'io teny io amin'ny teny latina hoe genius, vokatry ny fampifangaroam-pivavahana tamin'ny andron'ny Empira romana tamin'ny nanjakan'i Tiberio Aogosto[3], nefa izany fisampana-teny izany dia iadian-kevitra.

Misy koa ny milaza fa ny teny hoe jinn dia avy amin'ny teny arameana hoe ginnaya (siriaka: ܓܢܬܐ‎) izay midika hoe "andriamanitra mpiaro" na "mpiambina". Ny hafa koa dia milaza fa avy amin'ny anaran'ny fanahy vavy ao amin'ny Avesta (finoana persiana) hoe Jaini io teny io izay isan'ny zavaboary maro ao amin'ny finoana efa tany alohan'ny anganom-pinoana zoroastriana tany Iràna[4] [5].

Ny jiny ao amin'ny fivavahana silamo

Ny jiny araka ny lovantsofina miozolmana

Ho an'ny Miozolmana, ny jiny dia zavaboary miaina ety an-tany izay monina eny akaikin'ny toerana misy rano, any amin'ny tany efitra sy eny amin'ny fasana sy any anaty ala. misy dimy ambin'ny folo any ho any ny karazana jiny[6].

Miseho amin'ny endrika isankarazany ny jiny ka mety ho tahaka ny olona na ny biby toy ny bibilava. Ny teny hoe جِنّ / jinn na عِفٰرِيتْ / ʿifrīt (raha milaza maro: عَفَارِيت / ʿafārīt), dia manondro koa izany bibilava izany sy karazana bibilava hafa. Ny anaran'izy ireo na ny fihetsiny, izay hafahafa, dia ahafahana manavaka azy amin'ny tena olombelona rehefa maka endrik'olombelona izy.

Ny sasany amin'ireo fanahy ireo, araka ny angano talohan'ny nisianan'ny fivavahana silamo, dia mpiaro ny poeta sady ahazoany aingampanahy: izy ireo no tao hoe hawāǧis (raha milaza tokana: hāǧis)[7]. Mivondrona ho foko sy vahoaka ary fanjakana izy ireo, sahala amin'ny olombelona, manana lalàna izy ary manana ny fivavahany (isan'izany ny fivavahan'ny olombelona satria "ny mpaminany sasany dia nalefan'Andriamanitra any amin'ireo jiny sy ny olona" araka ny voalaza ao amin'ny Koràna manao hoe:

"Izaho (Andriamanitra) tsy namorona ny Jiny sy ny Olombelona afa-tsy ny hanompo Ahy" (Sorata 51.56).

Misy lahy sy vavy ny jiny ka raha vavy izy dia atao hoe جِنِّية / jinniyya.

Izao avy ny anarana iantsoan'ny Magrebina ny jiny: ny عِفَارِيت / ‘ifārīt : jinin'ny afo izay monina an-tanety, sy ny مَاَرِدْ / māɾid izay monina akaikin'ny rano mandeha ary ny سلف / silf izay manana elatra izay monina any an-danitra. (Sorata 37.7)

Ny jiny araka ny voalaza ao amin'ny Koràna

Ao amin'ny fivavahana silamo, ny jiny dia zavaboary manana fahefana mihoatra ny an'ny zavaboary mahazatra - fifangaroan'ny hazavan'ny afo tsy hita maso sy afo tsy misy setroka no nanamboarana azy fa tsy tahaka ny olombelona izay namboarina tamin'ny tanimanga. Asaina mivavaka sy mino izy ireo ka tsy maintsy hisedra ny Fitsarana Farany.

Araka ny voalazan'ny Koràna ao amin'ny sorata Ar-rahmān ("Ilay Be Indrafo") - ny jiny dia zavaboary noforoninan tamin'ny afo: "14Noforoniny tamin'ny tanimanga maneno ny olombelona sahala amin'ny vilany tany ;15ary noforoniny tamin'ny lelafo avy amin'ny afo tsy misy setroka ny jiny".

I Satana koa izay atao hoe شَيْطان / shayṭān amin'ny teny arabo sady fantatra koa amin'ny anarana hoe Iblisy (Iblis) dia voaresaka matetika ao amin'ny Koràna [8]:

"Ary rehefa notetenintsika ny Anjely hoe: "mandohaleha eo anatrehan'i Adama ianareo", dia nandohalika izy ireo - afa-tsy i Iblisy izay isan'ireo jiny sady izay niodina tamin'ny didin'ny Tompony" (Koràna 18.50).

"Tsara noho izy aho : noforoninao tamin'ny afo aho, fa izy kosa noforoninao tamin'ny tanimanga" (Sorata 38.76)

Ny anarana amin'ny endriny milaza maro hoe شَيٰطَيِنْ / shayāṭīn (satana) dia ilazana ny olombelona sy ny jiny izay manatanteraka ny asan'i Iblisy[8].

Ny anjely dia izay noforonina tamin'ny hazavana sady tsy manao afa-tsy izay ampanaovin'Andriamanitra azy ary tsy mahalala manota; ny jiny (sahala amin'ny olombelona) kosa dia afaka ny tsy hanoa an'Andriamanitra sy afaka manota:

"Ary eo ntrehan'Andriavanitra no andohalehan'ny zava-manan'aina rehetra any an-danitra sy ety an-tany; sahala amin'izany koa ny anjely izay tsy mibontsin'ny avonavona." (Sorata 16.4)

"Ireo izay eo akaikin'ny Tomponao (ny anjely) dia mihira ho an'ny Voninahiny andro aman'alina tsy mahatsiaro fahasorenana." (Sorata 41.38)

"Ianareo izay nino! Arovy ny tenanareo sy ny ankohonanareo amin'ny afo izay hosoronana amin'ireo olona sy vato - hambenan'ny anjely masiaka sy sarotiny izay tsy mahay tsy manaja an'i Allah amin'izay anirahany azy sady manatanteraka izay andidiana azy." (Sourate 66.6)

"19Azy irery ireo rehetra ao an-danitra sy ety an-tany. Ireo izay eo akaikiny [ny anjely] dia tsy mihevi-tena ho be voninahitra loatra ka tsy hidera Azy sady tsy reraka ny manao. 20Mankalaza ny Voninahiny andro aman'alina sady tsy mitsahatra izy ireo." (Sorata 21.19-20)

Io fanan'ny jiny safidy io no nahafahan'i Satana tsy hanoa an'Andriamanitra sy ahafahana manasazy azy - araka ny voalaza ao amin'ny Koràna. Ny jiny dia mety hino an'Andriamanitra na tsy hino (Sorata Adh-Dhariyat 51.56)

Voalaza fa nisy jiny ratsy izay nanaraka foana ny mpaminany Mohamady izay niafara tamin'ny fiovam-po ka lasa jiny tsara talohan'ny nahafatesany vokatry nanarahany maso ny asan'i Mohamady.

Jereo koa:

Loharano

  1. Edward William Lane. "An Arabic-English Lexicon". tahiry p. 462.
  2. Wehr, Hans (1994). Dictionary of Modern Written Arabic (4 ed.). Urbana, Illinois: Spoken Language Services. p. 164. ISBN 978-0-87950-003-0.
  3. Amira El-Zein Islam, Arabs, and Intelligent World of the Jinn Syracuse University Press 2009 ISBN 9780815650706 page 38
  4. Tisdall, W. St. Clair. The Original Sources of the Qur'an, Society for Promoting Christian Knowledge, London, 1905
  5. The Religion of the Crescent or Islam: Its Strength, Its Weakness, Its Origin, Its Influence, William St. Clair Tisdall, 1895
  6. Paul Ballanfat in Mohammed Ali Amir-Moezzi (dir.), Dictionnaire du Coran, Paris, Robert Laffont, coll. Bouquins, 2007, 981 p. (ISBN 978-2-221-09956-8), p. 358-360.
  7. Amira El-Zein Islam, Arabs, and Intelligent World of the Jinn Syracuse University Press 2009 ISBN 9780815650706page 34
  8. 8,0 et 8,1 Abdullah Saeed, The Qurʼan: an introduction, Routledge, 2008, 268 p. (ISBN 041542125X, vakio an-tranonkala - tahiry), p. 64-65