Pôlitika

Ny teny politika dia avy amin'ny fiteny grika politikè ("siansa ny raharahan-tanàna"). Teny mitovy dika amin'ny fandrindràna ny tanàna ny politrika. Ny tanàna resahina eto dia tanàna mizaka tena grika taloha.

Ny politika dia ny fomban'ny olona miaina ao amin'ny vondrona hanapa-kevitra. Ny politika dia ny fanaovana fifanarahana eo amin'ny olona mba hahafahany miara-miaina eo amin'ny vondrona toy ny foko, tanàna, na firenena. Ao amin'ny vondrona lehibe, toy ny tany, ny olona sasany dia mety ho lany fotoana manao fifanarahana toa izany. Ireo olona ireo no antsoina hoe mpanao politika. Ny mpanao politika, ary indraindray ny olona hafa, dia mety miaraka mba hanangana ny fitondram-panjakana. Ny fandinihana ny politika ao amin'ny oniversite no atao hoe siansa ara-politika, fiararana ara-politika, na ny fitantanam-bahoaka.

Eo amin'ny fiainana andavanandro, ny teny hoe "politika" dia manondro ny fomba hitantanana ny firenena, ary ny fomba anaovan'ny fitondram-panjakana fitsipika sy ny lalàna. Fa ny politika koa dia hita ao amin'ny vondrona hafa, toa ny ao amin'ny orinasa lehibe, ny sekoly ny ny fiangonana.

Governemanta

Ny governemanta dia miezaka ny hitarika ny vondrona manontolo. Ny fitondram-panjakana diamanao zavatra toy ny:

• Manapa-kevitra mikasika ireo olona mahazo tapa-tany
• Manapa-kevitra mikasika ny olona afaka milaza ny olon-kafa ny zavatra tokony hatao Manapa-kevitra na handeha hiady amin'ny firenena hafa
• Mamorona vola
• Hanao zavatra ilain'ny fiarahamonina rehetra, toy ny lalana, hopitaly, trano famakiam-boky, ary ny seranana.
• Manabe ny olona, ho an'ny tombon-tsoan'ny tenany, na hampianatra azy ireo ny zavatra tian'ny governemanta ho fantany
• Mikarakara ny tena tanora, ny marary, na ny be antitra
• Mitantana ny hahasoa ny firenena ary ny mitantana ny vola azo fandaniana amin'ny raharaha (hopitaly, sekoly, sns)

Ny iray amin'ireo fomba itaritan'ny governemanta ny vondrona dia ny fanaovana lalàna sy ny fitsipika, izay milaza ny olona rehetra izay afaka sy tsy afaka ataony. Manao ny lalàna hahatongavana amin'izany ny fitondram-panjakana mba hampilamina ny fiaraha-monina. Ny lalàna hoe "Aza misotro toaka raha mitondra fiara" dia manakana ireo mamo tsy hitondra fiara, izay mety hahafaty olona. Ny lalàna "tsy maintsy manao fiarovan-doha rehefa mitondra môtô" dia natao hampiarovana ny tena. Ny governemanta koa dia afaka mifehy ny olona sy ny zavatra mitranga ao amin'ny firenena amin'ny fomba hafa ankoatra ny fanaovana lalàna.

Ohatra, ny fomba andanian'ny governemanta vola dia mety hampisy fahasamihafana lehibe amin'ny zavatra ho ataon'ny olona na ny zavatra hitranga amin'ny olona. Raha toa ka mandany vola be amin'ny hopitaly sy ny mpitsabo mpanampy ny governemanta, dia mety ho salama kokoa ny olona. Na koa, raha mankasitraka ny fitondram-panjakana ny olona, na mihevitra fa hendry governemantany, dia mety hanao zavatra izy ireo satria lazain'ny ny governemanta fa izany no zavatra tsara tokony hatao. Matetika manao dokam-barotra afisy na fahitalavitra izay mamporisika ny olona hiala tamin'ny sigara ny fitondram-panjakana, na hihinana voankazo sy legioma betsaka kokoa.

Politika no matetika oharina amin'ny etika (hevitra momba ny tsara sy ny ratsy). Ny fitsipi-pitondran-tena dia fianarana saro-takarina kokoa ny tsara sy ny ratsy. Ny fitsipi-pitondran-tena mandalina ny fitsipika be kokoa noho ny lalàna na politika na ny fifampiraharahana iraisam-pirenena, ka maro no mihevitra fa tsy azo ampiharina ny fitsipi-pitondran-tena. Fa raha tsy misy fifanarahana eo amin'ny fitsipi-pitondran-tena, dia mety tsy misy fomba isian'ny adihevitra, lalàna na fifidianana. Amin'ny amin'ny rafitra ara-politika dia misy foana ny fifanarahana amin'ny etika sy ny fitondran-tena manokana.

Antoko politika

Any amin'ny ankamaroan'ny firenena, nanangana antoko politika ny olona mba hampandroso ny heviny. Matetika misy tsy fifanarahana eo amin'ny olona sasany ao anatin'ny antoko iray, fa miara-miasa ihany izy ireo, satria mihevitra izy ireo fa ampy ny fitovian-keviny mikasika ny zavatra, ary izy ireo dia hanana hery bebe kokoa raha miaraka. Manaiky manohana ny hevitra amin'ny olana maro izy ireo, ary manaiky ny hanohana ny fiovan-dalàna ary ny mpitondra. Ny fifidianana dia matetika fifaninan'ny antoko samihafa.