Fiteny latina: Fahasamihafan'ny versiona

Avy amin'i Wikipedia
Contenu supprimé Contenu ajouté
Aucun résumé des modifications
ZéroBot (dinika | fandraisan'anjara)
k r2.7.1) (Rôbô Nanampy: pcd:Latin
Andalana faha-183: Andalana faha-183:
[[pag:Salitan Latino]]
[[pag:Salitan Latino]]
[[pap:Latin]]
[[pap:Latin]]
[[pcd:Latin]]
[[pfl:Ladain]]
[[pfl:Ladain]]
[[pl:Łacina]]
[[pl:Łacina]]

Endrik'io pejy io tamin'ny 12 Novambra 2012 à 15:57

fiteny latina
lingua latina

Isan'ny mpiteny tsy misy intsony: ny tney latina ankehitriny malaza dia ny fiteny italianina, espaniola, frantsay ary portogey
Faritany  Vatikana, Eoropa Atsimo ary Andrefana
Sata teny ofisialy ao Vatikana


Ny fiteny latina dia teny fleksionaly voasintona avy amin'ny fiteny indrô-eoropeana, renitenin'ny fiteny rômana. Na dia efa tsy teny vernakiolary intsony aza izy, mbola ampiasaina an-tsoratra amina sokajy hafa izy (indrindra amin'ny fiangonana katôlika). Teny fleksionaly, manana cas fito sy karazana telo izy. Mampiasa abidy manana litera efatra ambin'ny roapolo izy, enina ny zanapeo azy valo amin'ny folo ny renifeo. Ny lexique, voasintona avy amin'ny teny indô-eoropeana, dia mihindrana teny maro avy amin'ny fiteny grika.

Teny nampiasain'ny romana tamin'ny taonjato faha folo talohan'ny Jesoa Kristy, bestaka ny importance ny teny latina tamin'ny fivelaran'ny firenena romana tamin'ny taonjato faha roa AJK. Tenim-pirenena ny Empira, ilay teny dia niparitaka eraky ny eoropa, any afrika avaratra ary ny azia kely.

Tamin'ny Empira Andrefana nanjavona tamin'ny taonjato faha dimy, naka ny toe-tsaina ny Romana sy niteny ny fitenin'ny romana ny mpanani-bohitra mba ho ara-dalàna. Tsy teny vernakiolary intsony ny eny latina. Tamin'ny Taona Ampivoany, teny ny tao ofisialy ny teny latina, fa mbola miasa amin'ny taranja maro izy : ny filôzôfia, ny diplômasia ary ny siansa ; sady amin'izany koa betsaka ny teny voasintona avy amin'ny fiteny latina (ny anglisy sy ny gôthika ohatra). Nisy fanovana natao tamin'ny 800 sy tamin'ny taonjato faha 11 mba tsy ho voasinton'ny teny vernakiolary izy.

Tamin'ny Renaissance, ny asa ara-tsiansa sy ara-pilôzôfia ny teny latina dia nihanidina, toy ny asa diplômatikany (Edity ny Villers-Cotterêts, 1539). Tamin'ny taonjato faha 19, mbola fiteny rarahina ny fiteny latina amin'ny fianarana any eoropa andrefana (ora fianarana, fanoratana ny thèse) fa tsy ampiasain'ny mpamisavisa sy ny mpanora-dahatsoratra antika intsony izy. Tamin'ny taonjato faha roapolo, tenin'ny kolontsaina ny teny latina, ny Fiangonana ihany no mampiasa ny teny latina, anisan'ny tenim-pirenena efatr'i Vatikana izy, any misy kardinaly sy teolojista tena miteny azy. Misy olona vitsivitsy mbola miteny latina tsara, io ny « latina velona ».

Fihalatra

Ny fiteny latina dia fiteny voasintona avy amin'ny teny indô-eoropeana, na dia misy tsy manaiky io hevitra io aza ny mpandrali-piteny.

Fiparitahana ara-toe-tany

Teny ofisialy ny Fiangonana Katolika ny fiteny latina. Fiteny frantsay ny tenin'ny diplômasia any vatikana, fa ny fiteny italiana ny tena apiasaina any amin'ny firenena vatikanina.

Teny voasintona

Ny teny romana (toy ny fiteny espaniola, ny teny Oïl sy ny fiteny frantsay, ny fiteny italiana, ny teny Oc, ny katalana, ny portogesy, ny romantsa ary ny romaina) dia voasintona avy amin'ny fiteny latina. Karazana sintezy ireo fiteny romana ireo ny interlingua, afaka azon'ny olona 900 tapitrisa (tontalin'ny mpiteny fiteny romana)avy hatrany io fiteny io.

Fanoratana

Ny romana ny namorona ny abidy latina ; ireo ny litera ampiasain'ny abidy latina.

A B C D E F G H I K L M N O P Q(V) R S T V X Y Z
a b c d e f g h i k l m n o p q(u) r s t u x y z
a b k d e f g h i na j k l m n o p r s t u na w [ks] y [zz]