Kônsily ekiomenika

Ny kônsily ekiomenika dia kônsily na fivorian'ny eveka sy ny manampahefana ara-pivavahana rehetra ao amin' ny Fiangonana kristiana. Rehefa nisaratsaraka anefa ny Fiangonana kristiana nandritra ny tantaran'ny kristianisma dia nanohy nampiasa ny teny hoe konsily ny Fiangonana katôlika na dia tsy nahafaoka ny Fiangonana kristiana manontolo izany fivoriana izany.

Ny Ôrtôdôksa, ohatra, dia tsy manaiky ny fahefan' ny kônsily ankoatr' ireo enina voalohany, nefa ny Katôlika dia manaiky ny kônsily ekiomenika efatra ambin' ny folo tamin' ny taonarivo faharoa, izany hoe kônsily ekiomenika miisa 21. Ny farany amin' ireo kônsily ireo dia ny Kônsily Vatikàna II izay novorina tamin' ny taona 1962 hatramin' ny taona 1965. Matetika ny mpitondra fanjakana tamin' ireo taonjato nifandimby no nampanao kônsily, fa ankehitriny kosa dia tsy miditra amin' izany ny fanjakana fa raharaha manokan' ny fivavahana izany.

Ny kônsily ekiomenika efatra voalohany

Ireto kônsily efatra ireto dia eken'ny Fiangonana katôlika sy ny Fiangonana ôrtôdôksa ary ny ankamaroan'ny Fiangonana prôtestanta.

Ny Kônsily voalohany tao Nikea (taona 325)

Ny Kônsily voalohany tao Nikea (na Nisea) dia natao tamin' ny taona 325 ka ny emperora Kônstantino no nampiantso azy. Io no kônsily voalohany. Izany dia natao mba handraiketana ny maha Andriamanitra an' i Jesoa Kristy ka hanoherana ny fampianaran' i Ariosy (arianisma) izay noheverina ho fampianaran-diso tamin' izay. Tapaka fa mitovy fomba (homoousia) amin' ny Ray ny Zanaka amin' ny maha Andriamanitra ny Ray sy ny Zanaka. Navoaka ny Fanekem-pinoana nikeana. Araka ny lovantsofina dia i Nikolasy avy any Mira (izay fantatra amin' ny hoe Masindahy Nikolà) sy i Spiridôna avy any Trimitônta dia nandray anjara betsaka tamin' io kônsily io.

Ny Kônsily voalohany tao Kônstantinôpôly (taona 381)

Nanamafisana ny zavatra tapaka tao amin'ny Kôsilin' i Nikea ny Kônsily voalohany tao Kônstantinôpôly (na Kônstantinôpla) izay nanalavana ny Fanekem-pinoana nikenana ka lasa Fanekem-pinoan'i Nikea sy Kônstantinôpôly. Io no konsily faharoa. Ny emperora Teôdôsio I no mampamory tamin' izany. Tapaka fa Andriamanitra koa ny Fanahy Masina. Tsy nandray anjara tamin' io ny Fiangonana latina.

Io kônsily io dia nanameloka ny fampianaran' i Makedôniko sy ireo pneomatômaka izay nanda ny maha Andriamanitra ny Fanahy Masina. Nohamafisiny ny maha Andriamanitra an' i Kristy sady nambarany fa Andriamanitra koa ny Fanahy Masina ary noraiketiny ilay fanekem-pinoana natao tamin' ny kônsily voalohany tao Nikea. Io kônsily io koa no nanome fahamboniana fara tampony ny evekan' i Rôma sy ny an' i Kônstantinôpôly amin' ny eveka rehetra.

Ny Konsily tao Efesosy (taona 431)

Ny Kônsily tao Efesosy (na Efeso na Efezy) dia nanapahana ny maha Renin' Andriamanitra (gr.: Theotokos) an'i Maria. Io no kônsily fahatelo. Nivoaka noho izany ny Fiekem-pinoan' i Efezy. Tsy eken' ny Prôtestanta ny fiantsoana an' i Maria ho Renin' Andriamanitra. Nitsipahana ny nestorianisma koa izany kônsily izany.

Nanambara ny maha tokana tsy mizara an' i Kristy hatrany am-bohoka ny konsily sady niantso an'i Maria hoe Theotokos, izany hoe renin' ilay Andriamanitra araka ny natiorany. Nohelohiny ny fampianaran' i Nestôriosy, patriarkan' i Kônstantinôpôly izay nampianatra (mba tsy hampifangaroana ny olona atao hoe Jesoa sy ny Logos izay an' Andriamanitra) fa i Maria Virjiny dia tsy niteraka afa-tsy olombelona izay manana fifamatorana tsy azo foanana amin' ny Logos. I Nestôriosy mantsy dia nampianatra fa miara-misy ireo natioran' i Kristy roa ireo nefa misaraka.Nandray anjara mavitrika tamin' ny fanapahan-kevitra tamin' io kônsily io i Kirilosy avy any Aleksandria. Nitsipaka io fanapahan-kevitry ny kônsily io ireo Fiangonana nestôriana sady nisaraka tamin' ny Fiangonan' ny Empira.

Ny Konsily tao Kalkedona (taona 451)

Ny Konsily tao Kalkedona (na Kalsedoana) no nanambaràna ny fananan'i Jesosy fomba (na natiora) roa, dia natioran'Andriamanitra sy natioran'olombelona. Io no konsily fahefatra. Izany konsily izany no nanoherana an'i Eotikesy, izay nampianatra fa nifangaro ka tsy azo avahana ao amin'ny natioran'Andriamanitra ny natioran'olombelona ao amin'i Kristy. Heverin'ny tao amin'ny konsily ho fampianaran-diso izany fampianarana izany izay nataony hoe monofizisma. Ny emperora Teodosio II no nampanao io konsily io. Nivoaka tamin'izany ny Fanekem-pinoanan'i Kalkedona.

Nitsipaka izany ireo izay nihevitra fa izany fisianana natiora roa miavaka izany dia fanoherana ny maha iray ny personan'i Kristy izay nambaran'i Kirilosy avy any Aleksandria sy nambaran'ny konsily tao Efeso. Nandray anjara betsaka tamin'izany konsily izany i Flaviano avy any Konstantinopoly sy i Leo I avy any Roma. Manda ny fanapahan-kevitr'io konsily io koa ireo Fiangonana atao hoe "monofizita" izay tsy manaiky ny fananan'i Kristy natioran'olombelona.

Ireo konsily efatra manaraka

Ny Konsily faharoa tao Konstantinopoly (taona 553)

Nanamafisana ny fananan'i Kristy natiora roa ny Konsily faharoa tao Konstantinopoly ka nambara fa sady olona no Andriamanitra i Kristy. Io no konsily fahatelo. Nohelohina ny asa soratra manohana ny nestorianisma. Ny emperora Jostiniano no nampanao azy ary ny patriarka Eotikiosy avy any Kostantinopoly no nitarika azy. Ny mba hanamafisan'ny Fiangonana ny fanamelohany ny soratry ny teolojiana telolahy, dia i Teodora avy any Mopsoesto sy i Teodoreto avy any Kira ary i Ibasy avy any Edesa, tamin'ny taona 553. Tsy tratra ny tanjon'ny emperora Jostiniano izay nikendry ny hampihavana ny Kristiana kalkedoniana sy ny Kristiana monofizita ao amin'ny tapany atsinanan'ny empira.

Ny Konsily fahatelo tao Konstantinopoly (taona 680 sy 681)

Nambara tamin'ny Konsily fahatelo tao Konstantinopoly fa manana sitrapo roa i Kristy amin'ny maha olombelona sy Andriamanitra azy, dia sitrapon'olombelona sy sitrapon'Andriamanitra. Io no konsily fahenina. Ny emperora Kostantino IV no nampanao io konsily io mba handaminana ny tsy fifanarahan-kevitry ny Fiangonan'i Kostantinopoly sy ny Fiangonan'i Roma nateraky ny atao hoe monotelisma. Nohelohina noho izany ilay atao hoe monotelisma izay milaza fa i Kristy dia tsy manana afa-tsy hery iray sy sitrapo iray, dia ny sitrapon'Andriamanitra, na dia manana natiora roa aza.

Ny Konsily faharoa tao Nikea (taona 787)

Ny Konsily faharoa tao Nikea dia natao mba hanamelohana ny fanimbana sary masina izay nomena ny anarana hoe ikonoklasma. Io no konsily fahafito. Ny mpomba ny fanimbana ny sary masina dia nilaza fa mifanohitra amin'ny fivavahana kristiana marina ny fampiasana sary hanehoana an'i Kristy sy i Maria sy ireo olo-masina hafa. Nandresy tamin'izany konsily izany ny mpomba ny fampiasana ny sary masina (atao hoe ikonodola). Nekena ny fanajana ny sary masina.

I Irena Ateniana (grika: Ειρήνη η Αθηναία / Eirênê ê Athênaia) no nampanao io konsily io. Izany konsily izany dia nanapaka fa ny voninahitra omena ny sary masina dia tsy ho an'ilay sary fa ho an'ny zavatra asehon'ilay sary. Navahana ny atao hoe adorasiona, izay tsy tokony hatao afa-tsy amin'Andriamanitra, sy ny venerasiona, izay atao amin'ny sary masina na amin'ny sisan-javatra avy amin'ny olo-masina efa maty (relika) na amin'ny olo-masina mba hanomezam-boninahitra an'Andriamanitra. Nohelohina ho toy ny mpanda ny fahatongavan'Andriamanitra ho nofo ny mpanimba sary masina (ikonoklasta).

Ny Konsily fahefatra tao Konstantinopoly (taona 869 sy 870)

Ny Konsily fahefatra tao Konstantinopoly no nampisaraka ny Fiangonan'i Roma sy ny Fiangonan'i Konstantinopoly. Io no konsily fahavalo. Notapahana fa ny lovantsofina na Lovampinoana dia isan'ny fitsipiky ny finoana koa manampy ny Soratra Masina. Nohelohina ny fiheverana ny olona ho fitambaran-javatra telo, dia ny vatana sy ny fanahin'ny vatana ary ny fanahy; ary nohamafisina ny fiheverana ny olombelona ho fitambaran-javatra roa, dia ny vatana sy ny fanahin'ny vatana.

Nataon'ny Fiangonana tandrefana hoe "mivoaka amin'ny Ray sy ny Zanaka" ny Fanahy masina: izany no atao amin'ny teny latina hoe Filioque (izay midika hoe "sy ny Zanaka"). Tsy neken 'ny Fiangonana ortodoksa izany konsily izany. Nitsipaka ny fanovanana ny hoe Filioque amin' ny Fanekem-pinoana nikeana izany konsily izany. Ny Fiangonan' i Roma dia nino fa mivoaka amin'ny Ray sy ny Zanaka ny Fanahy Masina fa ny Fiangonan' i Konstantinopoly kosa tsy nanaiky an' izany fa nanamafy ny fivoahan' ny Fanahy Masina amin' ny Ray irery ihany.