Insecta

Ny Insecta, izay matetika atao hoe bibikely, dia kilasin' ny biby tsy misy hazondamosina, manana tongotra enina milahatra tsiroaroa havia sy havanana, manana vatana mizara telo: ny lohany (izay ahitana ny vavany sy ny tandrony roa ary ny masony) sy ny tratrany (izay misy ny tongony enina sy elany misosona roa) ary ny kibony (izay tsy misy rantsam-batana mipoitra avy aminy). Somary mafy ny hodiny izay solon-karany.

Misy karazany mbola misy izay efa ho 1,3 tapitrisa eo ho eo ity kilasy ity (ary efa ho 10 000 ny karazana vaovao voafaritra isan-taona), ny Insecta dia mahaforona ny 55 % amin' ny karazan-javamananaina ary 85 % amin' ny karazam-biby (voafaritra araka ny isan' ny karazana). Tombanana ho eo anelanelan' ny 5 sy 80 tapitrisa ny fitambaran' ny karazana mety misy.

Biby insekta folo lavitrisa (10¹⁹) no tombanana ho velona amin' ny fotoana iray, araka ny fanombanana. Ny totalin-danjan' izy ireo dia 300 heny noho ny an' ny fotambatan' ny olombelona, avo efatra heny noho ny an' ny biby manana hazondamosina, ary ny totalin-danjan' ny bibikely sôsialy fotsiny dia antsasaky ny an' ny Insecta.

Fanasokajiana

Zana-kilasy

*Petrobius maritimus* (Archaeognatha) - Apterygota

Araka ny voalazan' i Roth (1974), ny kilasy Insecta dia mizara ho zana-kilasy:

Apterygota (tsy manana elatra);
Pterygota (manana elatra), izay ahitana ny ankamaroan' ny karazana ao amin' ny Insecta.

Araka an' i Brusca & Brusca (2003) sy araka an' i Ruggiero sy ny namany (2015), anisan' izany i Brusca, ny kilasy Insecta dia misy zana-kilasy telo:

Archaeognatha (filaharana Archaeognatha);
Zygentoma (filaharana Thysanura) na Dicondylia (filaharana Zygentoma);
Pterygota (zafin-kilasy Neoptera et zafin-kilasy Palaeoptera).

Apterigota

Ny zana-kilasy Apterygota dia misy filaharana roa: Archaeognatha sy Zygentoma.

Pterigota

Ny zana-kilasy Pterygota dia misy filaharana miisa 25 izay mitsinjara amina zafin-kilasy roa, dia ny Neoptera sy ny Paleoptera. Ny Neoptera dia mizara ho reny filaharana efatra (Neuropterida, Holometabola, Paraneoptera, Polyneoptera) izay samy manana ny filaharana ao aminy avy, fa ny Paleoptera kosa dia mizara ho filaharana roa avy hatrany (Ephemeroptera sy Odonata).

Neoptera
- Neuropterida
  - Neuroptera
  - Megaloptera
  - Raphidioptera
- Holometabola
  - Coleoptera (anisany ny voangory sy ny haom-bary)
  - Strepsiptera
  - Mecoptera
  - Trichoptera
  - Lepidoptera (izany hoe ny lolo isan-karazany)
  - Diptera (anisany ny lalitra sy ny moka)
  - Siphonaptera (izany hoe ny parasy)
  - Hymenoptera (anisany ny tantely, ny fangaraka, ny vitsika, ny fanenitra)
- Paraneoptera
  - Thysanoptera
  - Hemiptera (anisany ny jorery, ny apongo na tsipongo na kongona maimbo, ny haon-kazo (Aphidoidea))
  - Psocodea na Phthiraptera (ny hao isan-karazany)
- Polyneoptera
  - Orthoptera (anisany ny valala sy ny angely)
  - Grylloblattodea
  - Dermaptera (anisany ny amboalambokely)
  - Embioptera
  - Plecoptera
  - Zoraptera
  - Mantophasmatodea
  - Phasmida
  - Blattodea (ny kadradraka sy ny vitsikazo na aboaly)
  - Mantodea (ny famakiloha)
Palaeoptera
- Ephemeroptera
- Odonata (ny angidina)

Jereo koa