Fampinomana

Sary tamin' ny taonjato faha-19 maneho ny fitsarana amin’ ny alalan' ny tangena, natao ao anaty ala (mandry eo an-tongotry ny andian' olona eo ambanin' ny hazo lehibe eo ankavanana ny voampanga)

Ny fampinomana dia fampisotroana rano nolaroana zavamaniry misy poizina (indrindra ny tangena), izay natao ho fitsarana tamin' ny vanim-potoana faha mpanjaka teto Madagasikara mba hahitana izay meloka. Ninoana ho fitsaran-Janahary izany. Nisy karazany roa ny fampinomana, dia ny fampinomambe sy ny fampinonomana andavanandro.

Ny tena fantatra tamin' ny fampinomana dia izay nampiharina tao amin' ny Fanjakan' Imerina, nefa nisy koa ny fampinomana tamin' ny faritra maro eto Madagasikara, ka isan' izany ny tany amin' ny Sakalava sy tany amin' ny Betsimisaraka.

Fampinomana tao Imerina

Tantara

Vanimpotoana nanjakan' ny fampinomana

Ny fampinomana dia natao hitadiavana sy hanasaziana ireo nahavanon-doza na nahatonga areti-mandringana, araka ny finoana fa noho ny famosaviana no nahatonga izany.

Raha ny tao Imerina dia tsy fantatra ny fotoana nanombohana nampihatra ny fitsarana amin' ny alalan' ny tangena. Araka ny lovantsofina dia Andrianentoarivo, andriana tany Vonizongo, no nanao azy voalohany. Izany no antony itokavana ny anarany alohan' ny hampisotroana tangena ny voampanga.

Afaka niampanga ny heloka isan-karazany toy ny halatra sy ny fanarahana ny fivavahana kristiana ary indrindra ny famosaviana, izay voasazy amin' ny fisotroana tangena.

Tombanana ho nahafaty ny 1/50 amin' ny mponina etao Imerina ny tangena. Olona telo arivo eo ho eo isan-taona (raha atao salanisa), teo anelanelan' ny taona 1828 sy 1861, no niharan' ny fampisotroana tangena. Nisy fotoana izay nahatraran' ny isan' ny olona matin' ny tagena indray mandeha ho enina arivo tao anatin' ny fampinomana iray.

Tamin' ny nahafatesan' ny mpanjaka Andrianampoinimerina, tamin' ny taona 1810, dia tsy maintsy nisotro tangena ny vahoaka rehetra, mba hahitana ny tompon' antoka tamin' ny fahafatesan' ilay mpanjaka.

Tamin' ny fitondran' ny mpanjakavavy Ranavalona I dia natao isan' andro ny fampinomana. Niharan' ny fitsarana amin' ny alalan' ny tangena ihany koa ireo rehetra voarohirohy ho nanao tetika hanoherana ny mpanjaka.

Fandrarana ny fampinomana

Taorian' ny nahafatesan-dRanavalona I, tamin' ny taona 1863 dia voarara ny fampisotroana tangena ary nomelohina ho faty ny mpitodra voan-tangena sy izay manatanteraka ny fampinomana.

Radama II

Tamin' ny fotoana nanjakan-dRadama II dia nofoanana ny fampinomana. Nanohy izany koa ireo mpandimby azy taty aoriana.

Nihamafy ny fandrarana ny fampisotroana tangena tamin' ny andron' ny fanjanahantany ka natao an-tsokosoko ny fampinomana.

Karazana fampinomana

Raha be loatra ny fiahiahiana ny olona iray ho nahavaon-doza dia terena na manolo-tena hinon-tangena izy. Raha mandoa ilay voampanga dia afaka madiodio, raha tsy mandoa kosa dia heverina ho meloka. Novonoina ny olo-meloka. Nisy karazany roa ny fampinomana, dia ny fampinomambe sy ny Fampinomana andavanandro.

Fampinomambe

Ranavalona I

Ny fampinomambe dia mahakasika ny vahoaka rehetra amin' ny tanàna iray ary vokatry ny fiahiahiana ny mponona rehetra. Raha ny maria dia matetika no tsy ny olon-drehetra ao an-tanàna no misotro tagena satria misy ny latsa-bato fampihenana ny isan’ ny olona hampinomina.

Rehefa misy trangan' aretina maro tsy fantatra antony niseho eo an-tanàna, dia nahiahina ny fisian' ny mpamosavy teo amin' ny mponina. Noho izany dia misy ny lanonana iombonana lehibe iantsoana ny razana sy ny anaovana sorona biby. Tsy maintsy tonga, noho izany, ny olona tsirairay ary milaza ny zava-pantany momba ny nahatongavan’ ilay aretina. Avy eo dia irosoana ny fandatsaham-bato. Ny mpandray anjara tsirairay dia manana vato iray ary tsy maintsy mandeha mametraka izany rehefa tonga ny anjarany, ao aorian’ izay olona heveriny ho tompon' andraikitra amin' ny ody niteraka ilay aretina. Ireo rehetra izay nahazo vato telo fara fahakeliny dia tsy maintsy miatrika ny fisedrana amin' ny alalan' ny fisotroana tangena.

Fampinomana andavanandro

Ny fampinomana andavanandro dia ampiasaina indrindra amin' ireto tranga telo ireto:

• ny fisedrana hitsarana ireo izay voampanga ho nanao heloka, izay atao hanomezana rariny na tsia ny mpitory, raha toa ka manamarina izany ny halehiben’ ny zavatra iampangana;
• ny fisedrana atao ho fanadiovana an' izay rehetra miandraikitra ny fanompoana ny mpanjaka;
• ny fitsapam-pahaizana nisedrana ireo rehetra nanokan-tena amin' ny fivarotana ody sy fanafody na naokan-tena amin' ny asan' ny mpimasy.

Fomba fanatanterahana ny fampinomana

Fanomanana

Alohan' ny fanataterahana ny fampinomaa dia manomboka amin' ny fitsapana herin' ny tangena ny mpampinona. Alaina ny zanak' akoho roa, ka ny voalohany ampiasaina hanaovana fampitahana. Raisin' ny mpampinona ny faharoa ka itokaviny ny fanahin' i Manamango na Ramanamango (ny fanahin' ny tangena). Tsy maintsy maty àry ilay zanak' akoho vavy faharoa.

Alohan' ny hirosoana amin' ny fitsapana amin' ny olombelona, ​​dia ovanina ny farihitry ny tangena mandra-pahazoana ny vokatra mifanaraka amin' ny vinavina. Mandritra izany, mpampinona efatra na dimy no tendrena haka ravin-dongoza na longozo (Amomum angustifolium), embok' akondro. Avy eo vonoina ny akoho mba hakana sombiny amin' ny hodiny (sombiny telo ho an' ny olona voampanga tsirairay).

Ny mpanozon-doha, izay karazana mpampanoa lalàna mitarika ny fampinomana, otronin' ny mpampinona, dia mandeha any amin' ny toerana nofidina hanaovana ny fampiomana. Manavasava laharam-behivavy maromaro mandohalika manodidina ny trano izy ireo. Miondrika amin' ny tany ireto vehivavy ireto rehefa mandalo ny mpanozon-doha sy ny mpampinona. Raha vao miditra izy ireo dia manangana ny tanany ireo vehivavy ireo ary mamerimberina tsy an-kijanona karazana antsa fanao amin' io fotoam-pitsarana io, izay milaza fa raha meloka tokoa ny voampanga dia ho faty, fa raha tsy meloka dia ho velona.

Fampisotroana ny tangena

Ampisotroana kobam-bary aloha ny voampanga mba hanamora ny fandoavany sy mba hanalefaka ny herin' ny poizina rehefa ao anaty vavoniny. Atelin' ny voampanga tsy tsakoina ny hoditr' akoho telo, dia atao ny fampisotroana ny tangena (rano nasiana potika nofom-boan-tangena sy ron-dongozo ary potika vatan' akondro). Avy eo dia mametraka ny tanany eo amin' ny handrin' ilay voampanga ary manonona ozona sy sazy faran' izay mafy indrindra hahazo ny voampanga raha toa ka mitombia ny fiampangana. Miantso ny fanahin' ny tangena koa ny mpanozo-doha mba hamonjy ilay voampanga raha toa ka tsy meloka.

Miasa avy hatrany ny tangena ka maha te handoa ny voampanga izay manezaka mandoa, mba hahafahany mamoaka avy ao ankibony ny hoditr' akoho telo. Ampidirana volom-borona mihitsy aza ny any anaty tedany mba hanampy amin' ny fandoavana. Raha tafavoaka soa aman-tsara ny hoditr' akondro dia afaka madiodio ny voampanga fa raha tsy izany dia meloka ny voampanga.

Efa nisy ny kolikoly tamin' ny andron' ny fitsarana amin' ny alala' ny fampinomana ka indraindray dia omen' ny havan' ny voampanga vola ny mpanozon-doha sy ny mpampinona mba hanao kelikely ny fatran' ny tangena hampinomina.

Fampinomana tany ivelan' Imerina

Tao amin' ny Fanjakana Sakalava dia ny zavamaniry atao amin' ny teny malagasy hoe fiofio, kifiofio, kisompa, kisonompa, kisopa, kita, tangembavy no nasolo ny tangena amin' ny fampinomana. Menabea venenata no anarany ara-tsiasa.

Jereo koa

• Zanahary
• Razana
• Fanjakana Merina