Boky voalohan' ny Mpanjaka

Avy amin'i Wikipedia
(tonga teto avy amin'ny Boky voalohan'ny Mpanjaka)
Ny fitsaran'i Solomona, nataon'i Pierre Paul Rubens, 1617

Ny Boky voalohan'ny Mpanjaka na Mpanjaka voalohany dia boky ao amin’ny Testamenta Taloha ao amin’ny Baiboly izay isan’ireo atao hoe boky fitantarana. Ny Mpanjaka voalohany dia mitantara ny fametrahana an’i Solomona (na Salômôna) ho mpanjaka, ny fanorenany ny Tempoly voalohany, ny fivakisan'ny firenena ho fanjakana roa, ny fahotan'ireo mpanjaka ary ny fandraisan'anjaran'ireo mpaminany manoloana izany.

Raha mbola tsy maty i Davida dia efa nisy tamin’ireo zanany no niady handimby azy nefa i Sôlômôna ihany no voatendrin’i Davida handimby azy. Nanao fahotana lehibe i Sôlômôna tamin'ny naha-mpanjaka azy ka ho setrin’izany dia nivaky roa ny firenena taorian’ny nahafatesany. Ny tapany avaratra dia natao hoe Fanjakan’i Joda fa ny ilany atsimo kosa dia natao hoe Fanjakan’i Israely (na Fanjakan’i Samaria). Ny mpanjaka tsirairay voatantara ao amin’ny boky dia tsaraina araka ny fifikirany na tsia amin’Andriamanitra.

Ny anaran'ny boky sy ny nanoratana azy[hanova | hanova ny fango]

Ny anaran'ny Boky[hanova | hanova ny fango]

Ny Boky voalohan’ny Mpanjaka dia atao hoe fotsiny Mpanjaka voalohany ao amin’ireo baiboly amin’ny fiteny ankehitriny. Ao amin’ny Baiboly hebreo (Tanakh) dia mitambatra ao amin’ny atao hoe Melakhim ("Mpanjaka") ny Mpanjaka voalohany sy ny Mpanjaka faharoa (Jereo: Bokin'ny Mpanjaka; hebreo: Sefer Melakhim).

Ao amin’ny Septanta (na Septoaginta) (dikan-teny grika) sy ny Volgata (dikan-teny latina) dia atao hoe Bokin'ny Fanjakana (Libri Regnum) voalohany sy faharoa sy fahatelo ary fehefatra ireo boky efatra mifanarakaraka, dia ny Samoela voalohany, ny Samoela faharoa, ny Mpanjaka voalohany ary ny Mpanjaka faharoa.

Septoaginta sy Volgata Baiboly hebreo Baiboly kristiana ankehitriny
Bokin'ny Fanjakana

(Libri Regnum)

Boky voalohan'ny Fanjakana

(Α' Βασιλειών)

Bokin'i Samoela

(Sefer Shamuel)

Boky voalohan'i Samoela
Boky faharoan'ny Fanjakana

(Β' Βασιλειών)

Boky faharoan'i Samoela
Boky fahatelon'ny Fanjakana

(Γ' Βασιλειών)

Bokin'ny Mpanjaka

(Sefer Melakhim)

Boky voalohan'ny Mpanjaka
Boky fahefatry ny Fanjakana

(Δ' Βασιλειών)

Boky faharoan'ny Mpanjaka

Ny mpanoratra[hanova | hanova ny fango]

Araka ny lovantsofina dia i Jeremia no nanoratra ny Mpanjaka Voalohany. Fa ireo mpikaroka momba ny Baiboly dia milaza fa olona maro tamin’ny fotoana samihafa no nanoratra sy nanambatra ny lahatsoratra. Ny Boky voalohan'ny Mpanjaka dia milaza ny fisian'ny loharano nanovozana, dia ireo boky atao hoe ny Tantaran' i Sôlômôna na Asan' i Sôlômôna (1Mpa. 11.41) sy ny Tantaran' ireo Mpanjakan' i Israely (1Mpa. 14.19) ary ny Tantaran' ireo Mpanjakan' i Joda (1 Mpan.14.29).

Fizaran' ny Boky[hanova | hanova ny fango]

Azo zaraina efatra ny boky nefa ny fizarana roa voalohany na ny roa farany dia azo atambatra ho fizarana tokana: ny fanombohan’ny fanjakan’i Sôlômôna (toko 1 sy 2), ny fitondran’i Sôlômôna (toko 3 – 11), ny fivakisan’ny firenena ho fanjakana roa (toko 12 – 16) ary ny amin’ny mpaminany Elia (toko 17 – 22).

Ny fanombohan’ny fanjakan' i Sôlômôna (1 – 2)[hanova | hanova ny fango]

- Lasa mpanjaka i Sôlômôna (1.1-53)

- Teny farany nataon’i Davida (2.1-12)

- Nandray ny fitondrana ny fanjakana i Sôlômôna (2.13-46)

Ny fitondran’i Sôlômôna (3 – 11)[hanova | hanova ny fango]

  • Ny fahendren’i Sôlômôna (3.1 – 4.34)
  • Ny nanorenan’i Sôlômôna ny Tempoly tao Jerosalema (5.1 – 8.66)
  • Ireo zavatra hafa niseho nandritra ny fitondran’i Sôlômôna (9.1 – 10.29)
  • Ny fialan’i Sôlômôna amin’Andriamanitra sy ny fahasahiranana nahazo azy ary ny nahafatesany (11.1-43)

Ny fivakisan’ny firenena ho fanjakana roa (12 – 16)[hanova | hanova ny fango]

  • Nikomy tamin’i Rehoboama ireo foko any avaratra (12. 1-24)
  • Nanamboatra omby volamena hivavahana i Jeroboama mpanjakan’i Israely (12.25-33)
  • Nanameloka an’i Jeroboama ny mpaminany (13.1 – 14.20)
  • Ireo mpanjakan’i Joda sy ny an'i Israely (14.21 – 16.34)

Ny amin’ny mpaminany Elia (17 – 22)[hanova | hanova ny fango]

I Elia tany an-tany efitra - nataon'i Washington Allston - taona 1818.
  • I Elia mpaminany (17.1 – 19.21)
  • Ny nanamelohan'i Elia ny mpanjaka Ahaba sy ny mpanjakavavy Jezebela (20.1 – 22.40)

- I Josafata mpanjakan’i Joda sy i Ahazia mpanjakan’i Israely (22.41-53)

Ireo olona voalaza ao amin' ny boky[hanova | hanova ny fango]

Ireo mpanjakan’i Israely[hanova | hanova ny fango]

Miisa 8 ireo mpanjakan’i Israely nifandimby resahina ao amin’ny Boky voalohan’ny Mpanjaka, dia i Jeroboama I, i Nadaba, i Baasa, i Ela, i Zimry, i Omry, i Ahaba, ary i Ahazia.

Ireo mpanjakan' i Jodà[hanova | hanova ny fango]

Miisa 4 ireo mpanjakan’i Jodà voaresaka ao amin’ny boky, dia i Rehoboama, i Abiama, i Asa ary i Jôsafata.

Ireo mpaminany[hanova | hanova ny fango]

Ireto avy ireo mpaminany resahina ao amin’ny boky : i Ahia avy any Silo, i  Mika zanak’i  Jimla, i Elia ary i Elisa.

Misongadina ao amin’ny Boky voalohan'ny Tantara ny firotsahan’ny mpaminany Elia sy Elisa ary ny mpaminany hafa an-tsehatra hampanjaka ny Lalàn’i Iahveh, dia lalàna mifehy ny fivavahana sy ny fitondram-panjakana ary ny fitondran-tena. Nanohitra ireo mpanjaka ratsy toa an’i Ahaba sy ny mpanjakavavy Jezebela i Elia tany amin’ny Fanjakan’i Israely. Nampisongadina ny maha-tokana an’Andriamanitra, dia ilay Andriamanitra inoany ho tena marina, ireo mpaminany, indrindra fa i Elia. Nifaninana tamin’ny mpaminanin’i Baala, izay ataon'ny Baiboly ho andriamanitra tsy izy, i Elia ka naharesy azy ireo raha samy nanao sorona. Tsy tantara ihany no hita ao amin’ny Bokin’ny Mpanjaka fa misy faminaniana koa.

Tsongan-tsoratra[hanova | hanova ny fango]

"19Dia hoy Mikea: Henoy ary ny tenin' ny Tompo: Efa hitako Iaveh nipetraka teo amin' ny seza fiandrianany ary ny tafiky ny lanitra rehetra nitsangana teo akaikiny teo an-kavanany sy teo an-kaviany. 20Ary hoy Iaveh: Iza no hanambaka an' i Akaba mba hiakarany any Ramota any Galaada hahafaty azy any? Dia namaly izy ireo, nefa ny iray toy izao, ny iray toy izao. 21Tamin' izay dia tonga ny fanahy, nitoetra teo anatrehan' ny Tompo ka nanao hoe: Izaho no hanambaka azy. Fa hoy Iaveh taminy: Hataonao ahoana? 22Ary hoy ny navaliny: Hivoaka aho, ka ho tonga fanahy mandainga eo am-bavan' ny mpaminany rehetra. Dia hoy Iaveh: hanambaka azy hianao, sady hahomby amin' izany, ka mivoaha ary, ataovy izany. 23Koa indro, Iaveh nanisy fanahy mandainga eo am-bavan' ireo mpaminaninao rehetra eo ireo. Ary Iaveh efa nanonona loza hanjo anao. 24Fa nanatona kosa Sedesiasa zanak' i Kanaana, ka namely ny takolak' i Mikea ary nanao hoe: Fa taiza leity no nivoahan' ny fanahin' ny Tompo tamiko, hiteny amin' ialahy a?" (1Mpanj 22.19-24, Ny Baiboly Masina)

Jereo koa[hanova | hanova ny fango]

Boky ara-tantara prôtôkanônika:

Boky ara-tantara deoterôkanônika: