Ôrtôdôksia

Ny ôrtôdôksia dia ny fanarahana finoana "marina" mifanaraka amin' izany mahazatra na ekena amin' ny fomba mahazatra, indrindra ao amin' ny sehatry ny fivavahana. Avy amin' ny teny grika taloha hoe ὀρθοδοξία / orthodoxía, izay midika hoe "hevitra marina", ny teny hoe ôrtôdôksia. Mifanohitra amin' izany kosa ny heterôdôksia izay manondro izay rehetra misaraka amin' io fahitsiana io, ireo izay mandika izany.

Ny ôrtôdôksia ao amin' ny kristianisma dia manondro ny fanekena ny foto-pampianarana voafaritry ny fanekem-pinoana sy ny kônsily ekiomenika isan-karazany tamin' ny Andro Taloha, nefa ny Fiangonana samihafa dia manaiky ny fanekem-pinoana sy ny kônsily samihafa. Ny tsy fitovian-kevitra toy izany dia nitombo noho ny antony maro, anisan' izany ny sakana momba ny fiteny sy ny kolontsaina. Tany am-boalohany, ny "ôrtôdôksia" kristiana dia manondro ny fanarahana ny famaritana ara-teôlôjia ny Trinite naorin' ny Kônsily Voalohany tao Nikea (taona 325), izay nanameloka ny arianisma. Avy eo izany dia niresaka momba ny dôgma kristôlôjikan' ny Kônsily tao Kalkedôna (taona 451). Ao amin' ny Tontolo Kristiana, ny Ôrtôdôksia Tatsinanana sy Ôrtôdôksia Atsinanana dia antsoina tsotra hoe "Ôrtôdôksia".

Matetika antsoina hoe Jiosy ôrtôdôksa ny Jiosy manaraka ny didy rehetra mihatra amin' izao fotoana izao, ambara ao amin' ny Torah voasoratra sy ao amin' ny Torah am-bava. Satria mety hahitana Jiosy maro tsy hilaza ny tenany ho "ôrtôdôksa", toy ny Jiosy Masôrty maro, ny vondrom-piarahamonina jiosy maro izay mihevitra ny tenany ho ôrtôdôksa dia miray hina amin' ny alalan' ny fomba samihafa, saingy nizara ny fiaviana haskafika samihafa tamin' ny vanim-potoan' ny taona 1818-1821. Ny silamo sonita dia antsoina indraindray hoe "silamo ôrtôdôksa".